Ik fronste mijn wenkbrauwen toen ik zag dat Mei-Li Vos op 1 december 2022 opnieuw werd voorgedragen als kandidaat fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer. Deze voordracht werd goedgekeurd door de leden van de PvdA. De verkiezing van de Eerste Kamerleden moet nog plaats vinden op 30 mei, maar dat is een formaliteit. Mei-Li Vos zal dus opnieuw fractievoorzitter worden, terwijl zij verantwoordelijk is voor de blamage inzake het goedkeuren van het CETA-verdrag op 12 juli 2022. De PvdA Tweede Kamerfractie en de leden van de partij waren namelijk tegen goedkeuring. De Eerste Kamerfractie van GroenLinks, waar de PvdA Eerste Kamerfractie mee wil fuseren, stemde ook tegen. In de Eerste Kamer leverde de GroenLinks fractie kritiek op de PvdA-fractie tijdens de stemming, maar daar bleef het bij. Wat volgde was een oorverdovende stilte bij beide partijen over het meningsverschil, alsof beiden probeerden te vermijden dat dit de voorgenomen fusie zou dwarsbomen.

Ik heb eerder over CETA geschreven. In principe ben ik niet tegen een handelsverdrag met Canada, maar heb ik een probleem met het Investment Court System (ICS). Dit is een parallel rechtssysteem dat alleen voor investeerders, m.a.w. bedrijven, toegankelijk is. Dit is raar, omdat het normale rechtssysteem binnen de EU en Canada prima functioneert. Waarom ICS een slecht idee is werd door juridische experts al eerder goed uitgelegd. Aan de vooravond van de stemming in de Eerste Kamer hebben vier PvdA-leden met expertise vergelijkbare kritiek geleverd en hun Eerste Kamer fractie opgeroepen om tegen te stemmen. Net als vele anderen. De Eerste Kamer fractie onder leiding van Mei-Li Vos heeft het allemaal in de wind geslagen en toch voorgestemd. Je kan wel beweren dat de Eerste Kamerfractie een eigen afweging maakt, maar als zowel de Tweede Kamerfractie, de leden en beide fracties van GroenLinks tegen waren heb je de partij voor schut gezet. Het partijbestuur van de PvdA had ze nog onder druk kunnen zetten door te dreigen dat de Eerste Kamerfractie naar een nieuwe termijn kon fluiten als ze zouden instemmen. De leden hadden de voordracht voor een nieuwe termijn van de Eerste Kamerleden kunnen torpederen. Ze hebben niets gedaan en waren onverschillig. Het maakt mij kwaad en veel minder enthousiast voor de komende fusie.

De Eerste Kamerfractie van de PvdA schreef een opinie om uit te leggen waarom zij toch voor zouden stemmen. Het argument dat het versterken met de band met Canada goed is vanwege de oorlog in Oekraïne vind ik zwak. Het is geen excuses om een slecht verdrag aan te nemen vanwege die oorlog, er is immers geen grote haast. Als CETA zou worden afgekeurd zou het voor de hand liggen dat er een nieuw handelsverdrag kan worden opgesteld zonder ICS en andere controversiële bepalingen. Als tegemoet wordt gekomen aan de kritiek op het verdrag is er meer draagvlak en een grotere kans dat een aangepast verdrag wel wordt aangenomen. Ik ben niet goed genoeg ingevoerd om de andere argumenten te analyseren, maar ik krijg de indruk dat de Eerste Kamerfractie zich heeft laten inpalmen met allerlei slappe toezeggingen die niet juridisch afdwingbaar zijn. Ik heb meer vertrouwen in alle juristen die zeggen dat het niet deugt dan het Eerste Kamerlid Ruud Koole, een politicoloog, die zegt dat het wel meevalt.

Anderzijds is er natuurlijk ook iets voor te zeggen dat de PvdA niet wil dwarsliggen als zoveel andere lidstaten en het Europees Parlement al wel hebben ingestemd met het verdrag. Dat is de strekking van een redactioneel commentaar in de Volkskrant. Want laten we eerlijk zijn, het is een immens traag proces om dit verdrag te ratificeren. Het Europees Parlement keurde het verdrag op 15 februari 2017 goed. CETA wordt nu voorlopig toegepast, zonder de investeringsbescherming van het ICS, terwijl verschillende EU-lidstaten het verdrag nog moeten ratificeren. Het zou beter zijn als de EU efficiënter werkt en instemming van het Europees Parlement voldoende is om een handelsverdrag actief te maken. In het geval van CETA zouden we dan teleurgesteld zijn, maar dan zou het Europees Parlement wel meer voorstellen en serieuzer worden gevolgd door de kiezers. Als de PvdA Eerste Kamerfractie nou had erkend dat ze ontevreden waren met het verdrag, maar toch voor stemden omdat ze de consensus en efficiënte besluitvorming belangrijk vonden, had ik nog enigszins vrede kunnen hebben met hun besluit. Maar met zoveel zwakke argumenten heb ik dat niet, nu heeft de PvdA Eerste Kamerfractie vooral laten zien dat ze naïeve slappelingen zijn die zich hebben laten inpakken door lobbyisten en het kabinet.

Er is nog steeds een kans dat CETA afgeschoten kan worden omdat meerdere EU-lidstaten, waaronder Frankrijk en Italië, nog moeten ratificeren. Mocht CETA uiteindelijk toch doorgang vinden, dan durf ik te wedden dat we hier spijt van krijgen. Het kabinet kondigde op 18 oktober 2022 aan dat Nederland juist uit het Energy Charter Treaty stapt omdat energiebedrijven het verdrag misbruiken door hoge schadeclaims in te dienen bij aangesloten staten. De politiek lijkt dus niet te leren van eerder gemaakte fouten.

De ongelofelijke verdorvenheid van het Russische leger kent geen grenzen. Vorig jaar was ik geschokt toen ik las dat een Holocaustoverlevende was gedood tijdens de beschieting van Charkiv in maart. Ik was kwaad toen ik las over het bloedbad van Boetsja in april. Maar ik werd werkelijk woedend toen ik las over de dood van Serhii, een pasgeborene van twee dagen oud die overleed door de inslag van een Russische kruisraket op een ziekenhuis in Vilniansk in november.

Het vermoorden van pasgeborenen en babies is een ondenkbare misdaad sinds het bloedbad van Bethlehem twee milennia geleden. Terwijl de meeste historici die gebeurtenis nu als een mythe beschouwen doet het Russische leger dit structureel en opzettelijk in Oekraïne. Serhii was niet de eerste en zal waarschijnlijk ook niet de laatste zijn.

Wat dit speciaal voor mij maakt is het verhaal over Serhii’s dood in de Washington Post (zie de verwijzing hierboven). Ik raak gewend aan de kortere verhalen over Oekraïense slachtoffers, maar de details in dit verhaal maakten het persoonlijk en hebben mij hard geraakt. In tegenstelling tot de volwassenen die werden vermoord in Boetsja was Serhii niet in staat om op te groeien en te genieten van het leven. Hij heeft nooit de mogelijkheid gehad om met zijn vrienden te spelen of van een vakantie met zijn familie te genieten. Dit alles is hem ontzegt door het Russische leger.

Wat voor zieke geest is er voor nodig om met opzet ziekenhuizen te bestoken met kruisraketten, met de kennis dat pasgeborenen dan kunnen sterven? Aan de top van de commandostructuur staat Vladimir Poetin, een man die zelf twee dochters heeft. Lager in de commandostructuur staan de ‘remote control killers’, de militaire technici die de vliegroute van de kruisraketten berekenen die op Oekraïne worden afgeschoten. Bellingcat onderzocht hen en publiceerde een verhaal met foto’s die ze op de sociale media van deze mensen vonden. Als we goed kijken zien we twee technici die gewone vaders lijken met kleine kinderen. Poetin mag volgens sommige psychologen dan een psychopaat zijn, maar ik heb moeite om te begrijpen waarom deze technici geen moeite hebben met het vernietigen van ziekenhuizen.

Uiteindelijk draait het dan om de eeuwenoude vraag waarom mensen slecht zijn. Toen ik zocht naar antwoorden vond ik de uitleg van de beroemde sociaal psycholoog Roy F. Baumeister de meest interessante. Hij wijst het concept van pure kwaadaardigheid af omdat hij denkt dat slechte daden worden veroorzaakt door vele complexe factoren.

Als ik Baumeister’s uitleg toepas op deze casussen dan zal Poetin waarschijnlijk zijn handelen niet eens als slecht beschouwen. In zijn optiek bedreigt het Westen hem, met haar uitbreiding van de NAVO en de inbreuk op de Russische invloedssfeer. Hij beweert constant dat Rusland het slachtoffer is van Westerse vijandigheid en zich daarom moet verdedigen. Zijn ego werd gekrenkt door het uiteenvallen van de Sovjetunie, dus voelt hij dat zijn missie om ‘het rijk van Peter de Grote te herstellen’ gerechtvaardigd is. De technici delen deze ideologische motivatie waarschijnlijk niet en hebben meer alledaagse redenen. Zij willen gewoon hun salaris verdienen en hun baan niet verliezen. Zij kunnen zich verstoppen achter de ‘orders van boven’ verdediging en werken op grote afstand van de gruwelen van het slagveld in Oekraïne. Ze kunnen zichzelf misleiden door het feit dat ze kleine raderen zijn in de Russische oorlogsmachine en dat iemand anders op de knop duwt om de kruisraket daadwerkelijk te lanceren. Door alle staatspropaganda in Rusland zullen ze wellicht niet eens meekrijgen wat voor lijden ze aanrichten.

Maar vergis je niet, ondanks mijn poging om de kwaadaardigheid van het Russische leger te begrijpen heb ik absoluut geen medelijden met hen. Er is geen excuus voor het doden van pasgeborenen, andere oorlogsmisdaden en het beginnen van veroveringsoorlogen. Poetin, zijn handlangers en het Russische leger doen het werk van de duivel. Ze zijn ongedierte dat verwijderd moet worden van de Oekraïense bodem.

Het is hoopgevend dat er nog steeds hard wordt gewerkt aan dit verwijderingsproces sinds ik voor het laatst schreef over de Russisch-Oekraïense Oorlog. Oekraïense tegenaanvallen waren succesvol terwijl de Russen fouten bleven maken en slecht bleken te leren van de geschiedenis. De campagne om de Oekraïense moraal te breken door civiele en energie-infrastructuur te vernietigen faalde, net als de Blitz tijdens de Tweede Wereldoorlog. Rusland incasseert zeer veel doden tijdens de langzame verovering van het strategisch onbelangrijke Bachmoet, vergelijkbaar met de Duitse obsessie voor Stalingrad tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Als Rusland door blijft gaan in deze onsuccesvolle oorlog zou haar huidige regime zich wel eens omvergeworpen zien worden zoals de Russische Voorlopige Regering tijdens de Februarirevolutie van 1917. Rusland’s tegenslagen tijdens de Eerste Wereldoorlog waren een belangrijke oorzaak van die revolutie. De geschiedenis leert ons dat zelfs kleine gebeurtenissen grote effecten kunnen hebben. Zelfs wanneer dictators hun greep op macht veilig achten, kunnen zij nog steeds op verrassende wijze afgezet en geëxecuteerd worden, zoals Ceaușescu tijdens de Roemeense Revolutie. Één complot of één fout kan genoeg zijn voor een nieuwe Russische Revolutie.

Tegelijkertijd voel ik schaamte voor het privilege dat ik hier in Nederland in vrede leef terwijl Oekraïners van mijn leeftijd met de Russen vechten aan het front. Als ik geen verplichtingen had jegens mijn gezin en werk hier was ik wellicht verleid om mijzelf aan te sluiten bij het Oekraïense leger. In mijn omstandigheden besloot ik om simpelweg te doneren aan het Oekraïense leger via de Nationale Bank van Oekraïene vorig jaar. Ik hoop dat mijn lezers dat ook doen. Begrijp dat zelfs de kleinste donatie kan helpen. Ik ben van plan om dit jaar een tweede keer te doneren.

Hoewel de steun van de Westerse staten voor Oekraïne bemoedigend is denk ik nog steeds dat er meer gedaan kan worden. De huidige leveranties van Leopard 2 tanks lijken weinig voor te stellen vergeleken met het aantal actieve tanks in Europese legers. Het is niet alsof Europeanen deze tanks zelf nodig hebben, dus het is teleurstellend dat er slappe excuses worden gemaakt om ze niet naar Oekraïne te sturen. Griekenland bezit bijvoorbeeld het grootste aantal Leopards in Europa, honderden, maar weigerde er ook maar één naar Oekraïne te sturen. Het excuses is dat het deze tanks nodig heeft voor haar eigen verdediging, terwijl het tegelijkertijd beweert dat het niet bezorgd is over mogelijk conflict met Turkije. Alsof een conflict tussen deze beide NAVO-leden ook maar enigszins waarschijnlijk was, zelfs met hun slechte relaties. Ik hoop dat deze oorlog snel eindigt met een Oekraïense overwinning, maar deze terughoudendheid van haar bondgenoten om zich volledig toe te wijden aan steun is frustrerend en kost Oekraïense levens.

Tenslotte is er nog een kwestie die ik moet bespreken. Laten we Rusland zo compleet mogelijk uitsluiten van de internationale gemeenschap. Dat is inclusief Russische sporters. Een compromis dat hen toestaat om deel te nemen onder neutrale vlag mag dan wel beter zijn dan hun eigen vlag, maar het is nog steeds een farce. Je kunt niet verwachten dat Oekraïense sporters spelen tegen Russische sporters terwijl het Russische leger hun land vernielt. Als Russische sporters toch willen deelnemen kunnen zij afstand nemen van de oorlog door te migreren. De internationale tennisorganisaties ATP en de WTP begrijpen dit niet. Hetzelfde geldt voor het Internationaal Olympisch Comité, met haar naïeve voorzitter Thomas Bach. Bach denkt dat de Olympische Spelen vrede stimuleren en klaagt dat de Olympische Spelen worden gepolitiseerd door plannen om de Russen te weren. Hij vergeet compleet hoe gepolitiseerd en ineffectief voor vrede de Zomerspelen van 1936 waren. Je kunt politiek en sport niet scheiden, zoals het FIFA wereldkampioenschap voetbal 2022 in Qatar weer eens aantoonde. Laten we afwachten of het plan van de burgemeester van Parijs om Russen te weren van de Zomerspelen in 2024 aldaar gaat werken. Als dat plan niet mogelijk is, dan zouden we zo ver moeten gaan om massaal af te zien van deelname aan die Zomerspelen. Net zoals we dat in 1936 hadden moeten doen.

Dit is een onderwerp wat mij jaren geleden bezig hield, maar waar ik het toch nog over wil hebben. Een aantal jaar geleden schreef de fractievoorzitter in zijn weblog op de website van GroenLinks Den Haag dat hij op vakantie was geweest naar Japan. Dit terwijl GroenLinks als klimaatpartij Schiphol wil laten krimpen en het vliegveld van Lelystad niet wil laten openen. Niemand is het eens met ieder standpunt van zijn of haar politieke partij, maar ik vind het wel merkwaardig als GroenLinks politici op dit punt keuzes maken die ingaan tegen de partijlijn. Een vliegreis draagt bij uitstek immers onevenredig veel bij aan klimaatverandering, wat GroenLinks politici ook (horen te) weten.

Toen ik deze fractievoorzitter tijdens een vergadering vroeg hoe hij omging met deze tegenstrijdigheid antwoordde hij bot dat hij dit als een persoonlijke keuze beschouwde. Kort na de lijsttrekkersverkiezing voor GroenLinks Den Haag stelde ik de nieuwe fractievoorzitter de vraag wat haar standpunt inzake deze kwestie was in januari 2022. Idealiter had ik de vraag gesteld tijdens het debat voor de lijsttrekkersverkiezing, maar daar kon ik helaas niet bij zijn vanwege mijn agenda.

Ook deze nieuwe lijsttrekker vond het een persoonlijke keuze en stelde dat wij anderen daar niet op af moeten rekenen. Ze vertelde niet of zij zelf het vliegtuig gebruikte voor vakantievluchten. Ik constateerde dat wij het op dat punt met elkaar oneens waren, maar dat ik toch op haar zou stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Er was immers meer dat ons verbond dan dat ons scheidde. Als ik de vraag echter tijdens het lijsttrekkersdebat had kunnen stellen en het antwoord mij niet beviel, had ik wellicht op een andere kandidaat gestemd dan degene die de nieuwe fractievoorzitter werd.

Ik maak bezwaar tegen dit standpunt dat dit een “persoonlijke keuze” zou zijn. In naam mag dat dan zo zijn, maar inhoudelijk is het dat niet. De keuze is niet persoonlijk omdat anderen er door benadeeld worden. De kerosine die gebruikt wordt door een vliegtuigmotor eindigt na verbranding in de lucht. Die lucht ademen wij allemaal in. Wij leiden ook allemaal onder de gevaarlijke klimaatverandering die het verbranden van kerosine veroorzaakt. De omwonenden van Schiphol leiden onder geluidsoverlast en gezondheidsrisico’s als gevolg van de hogere concentraties van ultrafijnstof daar. Als je kiest voor een vliegreis, kies je dus ook voor anderen.

Anderzijds is de keuze niet persoonlijk omdat een keuze als deze ook electorale effecten voor GroenLinks als partij heeft. Wat zou er gebeuren als de fractievoorzitter van de protestants-christelijke SGP rooms-katholiek blijkt te zijn? Of de fractievoorzitter van DENK zich niet aan de regels van de Ramadan houdt? Of de fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren vlees eet? Er zou ophef en verontwaardiging volgen. De fractievoorzitters zouden waarschijnlijk moeten aftreden dan wel niet herkozen worden.

Vliegvakanties worden niet zo hoog opgenomen als bovenstaande voorbeelden. Maar als dan toch uitlekt dat zelfs Jesse Klaver vliegt wordt dat wel opgepikt door een rechts-populistisch weblog als GeenStijl. Klaver zou naar Barcelona hebben gevlogen, bij uitstek een reis die binnen een dag met de trein is te maken. Terecht komt dan het verwijt dat Jesse Klaver hypocriet is en leidt GroenLinks electorale schade omdat kiezers vanwege dit soort berichtgeving kunnen afzien van een stem op GroenLinks. Zo wordt het belang van de partij dus ook geschaad door een “persoonlijke keuze” van een GroenLinks politicus.

De D66-fractievoorzitter Rob Jetten werd als “klimaatdrammer” op zijn vliegreizen bekritiseerd door Geert Wilders in de Tweede Kamer. Jetten bekent dat hij het vliegtuig gebruikt omdat hij soms geen alternatieven heeft, bagatelliseert even later zijn gebruik (de woordkeuze “wel eens”) en stelt dat hogere belastingen op vliegreizen het probleem kunnen oplossen. Wilders brengt daar terecht tegen in dat Jetten de extra belasting makkelijk kan betalen, terwijl dat zwaarder weegt voor de gemiddelde Nederlander. Ook hier zal menig kiezer zich identificeren met het verwijt van Wilders dat Jetten hypocriet is. Het argument van Jetten dat er soms geen alternatief is voor vliegen overtuigt mij allerminst: veel van zijn vluchten waren voor verre vakanties en niet zakelijk. Vakanties kunnen prima met de trein dichter bij huis. De zakelijke vluchten kunnen overigens net zo goed vervangen worden door telefoongesprekken of videovergaderingen.

Ik ben zelf ook niet heilig. In 2015 heb ik voor het laatst een vakantievlucht genomen naar Turkije. Omdat mij daarna duidelijk werd dat ik het vanwege de gevaarlijke klimaatverandering echt niet meer kon maken om ooit nog een voet in een vliegtuig te zetten, heb ik sindsdien nooit meer gevlogen. Ik ben van plan dat vol te houden. Dit mag dan wel betekenen dat een vakantie naar India of Indonesië praktisch onmogelijk is, daar moet ik mee leren leven. Met de trein zijn vakanties elders in Europa prima te doen. We moeten leren met minder genoegen te nemen.

Ik reken anderen er normaliter niet op af als ze mij vertellen dat ze het vliegtuig hebben genomen naar hun vakantiebestemming. Als ze mij vragen naar mijn keuze voor vakanties met de trein leg ik ze mijn standpunt uit, zonder te oordelen. Ik denk niet dat je van de gemiddelde mens activisme mag verwachten omdat vliegen zo gewoon is geworden, iedereen het doet en de overheid het faciliteert door geen belasting op kerosine te heffen.

GroenLinks politici zoals fractievoorzitters en bestuurders houd ik echter aan hogere standaarden. Juist zij moeten beseffen dat zij een voorbeeldfunctie hebben. Waarom zou de gemiddelde mens minder gaan vliegen als ze zien dat zelfs Jesse Klaver vliegt? Als je een voorbeeldfunctie hebt moet je bereid zijn om een offer te maken. Je moet persoonlijke voorkeuren aan de kant kunnen schuiven voor het belang van het klimaat en jouw partij.

In de toekomst zal ik GroenLinks politici bij interne verkiezingen dus blijven bevragen op dit onderwerp en hun antwoorden laten meewegen in mijn stemgedrag. Als meer GroenLinks leden hier belang aan hechten zal dat mogelijk verandering te weeg brengen.

Op maandag 20 juni besloot het kabinet om de kolencentrales harder te laten draaien omdat er anders in de winter een gastekort dreigt nu Rusland geen gas meer levert. Hoewel dit op de korte termijn misschien deels onvermijdelijk is, heeft het kabinet de verkeerde keuzes gemaakt en is het erg naïef geweest.

Een korte tijdlijn. Op 24 februari begon de Russische invasie van Oekraïne. Op 1 april zei de directeur van Gasunie Transport Service dat de dreigementen van Rusland om geen gas meer te leveren serieus werden genomen. Als Rusland niet meer zou leveren dan zouden wij niet ontkomen aan afsluitingen in de industrie volgens hem. Op 8 april onthulde onderzoeksbureau Kalavasta dat Nederland per dag ongeveer € 30 miljoen betaalt voor Russisch gas. Ondertussen waren er al allerlei sancties tegen Rusland ingesteld door de EU (met instemming van Nederland), maar gas bleef nog buiten schot. Op 27 april werden Polen en Bulgarije afgesloten van Russisch gas. Nederland volgde dus op 31 mei.

In plaats van dat wij de keuze hebben gemaakt om geen Russisch gas meer af te nemen, heeft Rusland het makkelijk voor ons gemaakt en de keuze voor ons genomen. Het is beschamend dat de Russen ons voor zijn geweest en wij niet zelf die keuze hebben gemaakt. De keuze om te stoppen met Russisch gas had al gemaakt moeten zijn toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde, of ten minste in de eerste dagen na de invasie van Oekraïne in 2022. Iedereen met gezond verstand had na de invasie van dit jaar moeten zien aankomen dat Rusland ons zou gaan chanteren met onze afhankelijkheid van hun gas als wij Oekraïne zouden steunen. Het was ook duidelijk dat door het afnemen van Russisch gas de Russische invasie van Oekraïne indirect financierden. Maar het kabinet deed niets.

In plaats van nu de kolencentrales weer te laten roken had het kabinet er ook voor kunnen kiezen om direct na de invasie pijnlijke beslissingen te nemen om het gasverbruik sterk te reduceren. Dan waren de voorraden meer gevuld en was het aanslingeren van de kolencentrales wellicht niet nodig geweest. Op 19 april werd er een motie ingediend door GroenLinks die de regering verzocht om in de glastuinbouw het gebruik van gas voor de sierteelt te verbieden. Met deze oorlog en klimaatcrisis is het gebruik van kostbaar gas immers niet te rechtvaardigen voor het telen van sierbloemen, is de gedachtegang. De motie werd helaas weggestemd.

Het antwoord van de lobby liet zich raden. Glastuinbouw Nederland komt met onnavolgbare argumenten zoals dat de energietransitie onmogelijk zonder de sierteelt kan worden bereikt en dat de sierteelt nodig is om te innoveren binnen de glastuinbouw. Hoe bevorder je de energietransitie door gas te verbruiken en waarom kun je niet innoveren in de glastuinbouw met groente- en fruitteelt? Elly Michiels-Fleuren, bestuurslid bij de Limburgse Land- en Tuinbouwbond, maakt het helemaal bont. Volgens haar zijn “bloemen en planten een zeer belangrijke factor mbt mentale gezondheid van de mens… dit beperken en onbetaalbaar maken middels zulke maatregelen gaat onze maatschappij hard raken”. Ongetwijfeld hebben onze voorouders die het zonder glastuinbouw moesten stellen allemaal zwaar geleden onder depressie in de winters, toen er helemaal geen bloemen te koop waren.

Dit is illustratief voor het handelen van dit kabinet en een groot deel van de Nederlanders. Totale onwil om ook maar iets van pijnlijke maatregelen door te voeren. “Pijnlijk” is eigenlijk nog een groot woord, het is eerder inleveren op onze overdaad. Naast stoppen met sierteelt in de glastuinbouw zijn er nog veel laaghangend fruit aan maatregelen te verzinnen.

Sluit de sierteelt af en gebruik die kassen om zonder fossiele brandstoffen groente of fruit te telen. Verbied terrasverwarming en verbied openstaande deuren voor verwarmde winkels. Verbied overdekte kunstijsbanen en laat de mensen die willen schaatsen de trein nemen naar plekken in Europa waar vaker geschaatst kan worden in de buitenlucht. Verbouw de zwembaden naar openluchtbaden waar het water vanzelf comfortabel warm wordt gedurende vijf maanden in het jaar. Als je dan toch in de winter baantjes wil zwemmen kan je ook gewoon een wetsuit aantrekken. Hoewel dit soort keuzes moeilijk zijn en weerstand opleveren is met al deze maatregelen snel resultaat te boeken. Een verplichting vanaf 2026 om bij vervanging van een cv-ketel voor een (hybride) warmtepomp te kiezen zet nu geen zoden aan de dijk.

Er zijn natuurlijk Nederlanders die nu moeite hebben om de energierekening te betalen. Die groep moet uiteraard gericht gecompenseerd worden. Maar op de verworvenheden die ik hierboven heb genoemd kunnen wij best flink inleveren. Want terwijl wij hier ons zorgen maken over de sierteelt, wordt het Oekraïense volk van hun land beroofd en uitgemoord.

Het is nooit in mij opgekomen dat ik willekeurig zou kunnen worden doodgeschoten op straat. Wanneer ik op mijn fiets naar mijn werk rijd, of wanneer ik een zak aardappels heb gehaald bij de supermarkt. De dode mannen op de foto’s van het Bloedbad van Boetsja konden zich dat blijkbaar ook niet voorstellen. Ik zag die foto’s van Oekraïners die dood naast hun fiets en hun groenten lagen. Het waren maar enkele van de slachtoffers van het Russische leger die niet de luxe hadden om in een massagraf te eindigen. Het maakte me laaiend.

Het was niet echt een verrassing, na het nieuws dat de Russen regelmatig ziekenhuizen en kinderopvangcentra beschieten. Na het nieuws van grootschalige diefstal van eigendommen en verkrachtingen van minderjarige Oekraïners. De Russen zijn geen bevrijders, maar een plunderende bende wilden. Zij zijn verre van het bevrijden van de Oekraïners van een nazi-regime, ze gedragen zich zelf als nazi’s.

Terwijl de Russische oorlogsmisdaden mij kwaad maken, doet de Westerse terughoudendheid om Oekraïne bij te staan dat ook. Het is verbazingwekkend dat er nog steeds geen sancties zijn tegen de import van Russisch gas, olie en kolen. Zeker, met name Duitsland zou wel eens hard geraakt kunnen worden door een importverbod op Russisch gas. Er zal misschien discussie zijn over de ernst daarvan, of het beheersbaar is of niet. Ik ben er echter zeker van dat het niet te vergelijken is met de vernietiging die Oekraïne heeft geincasseerd. In Oekraïne is $100 miljard aan infrastructuur vernietigd in minder dan een maand na de Russische invasie. Dat is meer dan de helft van het BNP van Oekraïne. We moeten bereid zijn om in de economische pijn te delen in deze oorlog. Die sancties hadden al weken geleden moeten zijn afgekondigd omdat de afhankelijkheid van Russisch gas ons er van weerhoudt om Oekraïne serieus te steunen. Met serieuze steun bedoel ik geen sancties en wapenleveranties aan Oekraïne. Nu staan we erbij en kijken er naar.

Wij zouden in een wereldorde leven waarin wij conflicten vreedzaam oplossen en aanvalsoorlogen veroordeeld worden. Het eerste artikel van het Handvest van de Verenigde Naties leest als volgt:

De doelstellingen van de Verenigde Naties zijn:

1. De internationale vrede en veiligheid te handhaven en, met het oog daarop: doeltreffende gezamenlijke maatregelen te nemen ter voorkoming en opheffing van bedreigingen van de vrede en ter onderdrukking van daden van agressie of andere vormen van verbreking van de vrede, alsook met vreedzame middelen en in overeenstemming met de beginselen van gerechtigheid en internationaal recht, een regeling of beslechting van internationale geschillen of van situaties die tot verbreking van de vrede zouden kunnen leiden, tot stand te brengen;

De VN hebben verschrikkelijk gefaald in dit opzicht. Rusland heeft Oekraïne aangevallen onder internationaal protest, maar alleen de Westerse VN-leden hebben serieuze sancties ingesteld tegen Rusland. Als het VN haar Handvast niet handhaaft, als het niets doet tegen deze schaamteloze aanvalsoorlog en de oorlogsmisdaden, is het duidelijk dat agressors de VN gewoonweg kunnen negeren.

The VN zou hervormd moeten worden om meer effectief te zijn. Uiteraard moet de VN Veiligheidsraad met haar vetomacht afgeschaft worden. Als we het VN Handvest serieus nemen zou een aanvalsoorlog moeten resulteren in een automatische oorlogsverklaring van alle VN-leden aan de agressor. Ongeveer vergelijkbaar aan Artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag wat de basis is van de NAVO. Ik weet dat dit problematisch is omdat er precedenten zijn geweest. De VS hebben de VN ook genegeerd toen het de Irakoorlog begon, bijvoorbeeld. Ik denk dat het non-agressie principe voor iedereen zou moeten gelden, inclusief het Westen. Misschien zou alleen de VN invasies moeten autoriseren in speciale gevallen zoals genocide, zoals bijvoorbeeld in Rwanda of voormalig Joegoslavië gebeurde.

De VN doen hun werk niet en de NAVO kan niets doen omdat Oekraïne geen lid is. De individuele Westerse staten, met name de VS, zijn onze laatste hoop. Als een wereldorde gebaseerd op non-agressie het niet waard is om te verdedigen, wat is er dan nog wel het verdedigen waard? Wij zouden meer vernietiging in Oekraïne niet moeten afwachten voordat wij ingrijpen. Het feit dat Rusland zonder provocatie Oekraïne binnenviel is al voldoende reden voor Westers militair ingrijpen in Oekraïne. Alle andere alternatieven zijn laf en egoïstisch. Russische dreigementen met kernwapens zouden geen excuses mogen zijn om niet in te grijpen; we zijn verloren als Rusland met alles weg kan komen zolang het maar dreigt met de inzet van kernwapens. Wij hebben ook kernwapens. Wij moeten niet rusten tot al die smerige Russische kindermoordenaars op de vlucht zijn gejaagd van Oekraïense bodem en het land is hersteld naar haar grenzen van voor 2014.

Nu we het toch hebben over wapenleveranties aan Oekraïne, kunnen we ook wat kruisraketten sturen? Ik zou het geweldig vinden als die worden gebruikt om de 19 kilometer lange Krimbrug in de as te leggen. Deze werd gebouwd door de Russen na de annexatie van de Krim voor $3,7 miljard. Het platgooien van die brug zou de score in schade aan infrastructuur dus wat meer gelijk trekken en het Russische prestige krenken. Geef gewoon een waarschuwing vooraf zodat niemand geraakt wordt als ze de brug over rijden.

Twee dagen geleden stuurde Rusland troepen naar de zelfverklaarde volksrepublieken van Donetsk en Loehansk. Rusland dreigde Oekraïne al maanden met militair conflict. Het beschuldigde het Westen van onrust stoken toen Westerse leiders zeiden dat een Russische invasie van Oekraïne op handen was. Tegelijkertijd verzekerde het ons dat het niet uit was op een militair conflict en dat het haar troepen zou terugtrekken. Het was niet verrassend dat het Russische leiderschap weer eens aan de lopende band loog.

Ik heb eerder geschreven over hoe het Westen omging met Rusland, rond April vorig jaar. Toen bedreigde Rusland Oekraïne met een massale opbouw van troepen langs de grens voor een aantal weken, maar besloot het uiteindelijk deze terug te trekken. Toen schreef ik al dat het Westen Rusland te zacht behandelde. Deze keer is het antwoord van het Westen harder en stelde het dat de sancties zwaarder worden. De Nord Stream 2 gaspijplijn annuleren en Rusland afsnijden van SWIFT, het internationale transactiesysteem voor banken, is niet licht op te vatten. Er werden ook wapens naar Oekraïne verscheept om een invasie kostbaarder te maken voor Rusland. Echter, de boodschap van het Westen was nog steeds dat als er toch een invasie komt, Oekraïne er alleen voor staat.

De weigering om Oekraïne direct militair te steunen is laf. De Russische dictator Poetin is niet onder de indruk van de sancties die ik net noemde, ook al zijn ze zwaarder dan voorheen. Zijn berekening is dat hij ze kan incasseren en dat ze wel weer overwaaien, net als voorheen na de invasie van de Krim. Zelfs als Rusland afgesneden wordt van SWIFT en Nord Stream 2 wordt geannuleerd zal Europa nog steeds Russisch gas willen afnemen. Poetin heeft nooit serieuze tegenstand van het Westen gekregen en kan de spanningen escaleren zoals hij wil. Als de-escalatie niet werkt bij hem, moet het Westen zelf beginnen met escaleren. Iedere actie die het Westen neemt moet Poetin bedreigen met significante negatieve uitkomsten. Als het Westen vrede wil, moet het zich voorbereiden op oorlog; si vis pacem, para bellum.

Dit is wat ik zou doen. Allereerst zou het Westen troepen op Oekraïense bodem moeten stationeren. Vertel de Russen gewoon dat het voor een militaire oefening is en dat ze zich geen zorgen hoeven te maken. Net als de Russen ons hebben verteld toen zij hun troepen aan de grens van Oekraïne opbouwden. Het doel is om niet om een militair conflict te starten, maar om Rusland er van te weerhouden verder Oekraïne in te trekken. Als Rusland dat wel zou doen zou het een grote oorlog met het Westen riskeren. Dat zou Poetin niet willen riskeren. Ik ben het zat om constant dat excuses te horen dat we Oekraïne geen directe militaire hulp kunnen geven omdat het geen NAVO-lid is; niets houdt Westerse staten tegen om op individuele basis troepen naar Oekraïne te sturen in plaats van via de NAVO.

De volgende stap is dat het Westen moet stoppen met de terughoudendheid om Oekraïne NAVO-lidmaatschap aan te bieden, ook al bezet Rusland delen van het land. Dreig Rusland dat Oekraïne lidmaatschap wordt aangeboden als het geen stap terug neemt. NAVO-lidmaatschap van Oekraïne is immers exact wat Rusland wil vermijden.

Uiteindelijk moet Rusland bedreigd worden met twee absoluut verpletterende sancties: het sluiten van de Bosporus en de Deense zeestraten voor alle scheepvaart van en naar Rusland. Omdat de grootste havens en marinebases van Rusland in de Baltische Zee en de Zwarte zee liggen, zou dat vernietigend zijn voor haar economie en haar marine nutteloos maken. Deze maatregelen zijn uitvoerbaar, zelfs de Øresund tussen Denemarken en Zweden is niet breder dan vier kilometer op het nauwste punt. Natuurlijk, het zou wel vereisen dat het Verdrag van Montreux en het Verdrag van Kopenhagen bij het oud papier worden gegooid. Die verdragen maakten deze zeestraten namelijk internationale waterwegen die open zijn voor iedereen. Maar zowel Turkije als Denemarken zijn NAVO-lidstaten die nu geen goede verstandhouding hebben met Rusland. Alleen Zweden is geen NAVO-lid, maar zij kunnen misschien overtuigd worden.

Natuurlijk zou het Westen Rusland moeten verleiden om stappen terug te nemen door een aantrekkelijk compromis voor te stellen. Een compromis dat Rusland zou kunnen accepteren zonder gezichtsverlies. Dit compromis zou inhouden dat Rusland zich terugtrekt van het land dat het bezet in Oekraïne en Georgië. In ruil daarvoor wordt Rusland beloofd dat Oekraïne en Georgië geen NAVO-leden worden. Rusland krijgt ook gratis pacht voor haar marinebasis in Sebastopol (in de Krim) voor zoiets als vijftig jaar. Het pachtte de marinebasis daar al voordat de pro-Westerse revolutie in Oekraïne plaatsvond. Natuurlijk zouden meer gedetailleerde overeenkomsten over wapenbeheersing en beperkte stationering van troepen aan de grenzen van NAVO-leden en Rusland daar ook deel van moeten uitmaken. De eerder genoemde dreigementen die Rusland moeten bewegen om bakzeil te halen zouden achter gesloten deuren overlegd moeten worden. Dan wordt Rusland niet in het openbaar vernederd. Rusland kan dan de winst die zij uit het compromis haalt met opgeheven hoofd presenteren.

Naast de Volkskrant lees ik ook de NOS website en app voor mijn dagelijkse nieuws. Recent is mij opgevallen dat hun redactie een klap van de woke-molen heeft gekregen. Zie de e-mail die ik naar hen schreef hieronder.

Geachte heer/mevrouw,

Vandaag las ik dit nieuwsbericht. De eerste zin van het bericht luidt: ‘Archeologen hebben bij opgravingen in Pompeï een kamer blootgelegd waar volgens hen tot slaaf gemaakten hebben geleefd.’

Op deze pagina van jullie lees ik ‘Ook volgen we nauwlettend taalkwesties die onderdeel zijn van discussies in de samenleving. Zo heeft maatschappelijk debat ertoe geleid dat we ook bij de NOS bij voorkeur spreken van tot slaaf gemaakte in plaats van slaaf…’

Welk probleem wil de NOS hier mee oplossen? Volgens de Van Dale is het woord ‘slaaf’ geen informeel taalgebruik of op een andere manier aanstootgevend. Enkele uitzonderingen daar gelaten, werd vrijwel niemand vrijwillig slaaf. Dat een slaaf tot slaaf gemaakt wordt, is dus zo goed als inherent aan het slaaf zijn, zoals ook uit de Van Dale blijkt. Wat is er dan mis met het woord ‘slaaf’?

Op basis van welk maatschappelijk debat hebben jullie bepaald dat het nodig is om de term ‘tot slaaf gemaakte’ te gebruiken? Met betrekking tot Zwarte Piet heb ik wel duidelijk iets meegekregen van een maatschappelijk debat. Maar kunnen we in deze kwestie ook daadwerkelijk spreken over maatschappelijk debat, of een vocale minderheid die hun zin probeert door te drukken? Ik heb zelf de indruk dat dit een kleine minderheid is van de anti-racisme lobby die veel media aandacht genereert. Maar is de zwijgende meerderheid ooit wel eens gevraagd of zij moeite hebben met het woord?

Ik heb alle begrip voor het vervangen van woorden als ‘neger’ (de Van Dale erkent dat dit woord tegenwoordig vaak als beledigend wordt ervaren), ‘blank’ en ‘negerzoenen’. Ik denk ook dat Zwarte Piet racistische stereotypen liet zien. Maar ‘slaaf’ vervangen gaat mij echt een stap te ver in woke taalgebruik. Vooral ook omdat de term ‘tot slaaf gemaakte’ tot lange en rare zinnen leidt.

De ironie is dat jullie erg inconsistent zijn in het nieuwsbericht over de opgravingen in Pompeï. Alleen in de eerste zin wordt ‘tot slaaf gemaakten’ gebruikt, elders in het artikel wordt gesproken over ‘slaven’. Of dit opzet is of nalatigheid weet ik niet, maar het is niet geloofwaardig om hierin een compromis te maken. De titel moet dan ook zijn ‘Blootgelegde kamer Pompeï toont leefomstandigheden tot slaaf gemaakten’ er moet geschreven worden over ‘tot slaaf gemaakte familie’ i.p.v. een ‘slavenfamilie’ (twee maal), over een ‘kamer van de tot slaaf gemaakten’ i.p.v. de ‘slavenkamer’ en de ‘kamer van de slaven’. Als jullie de wijzigingen doorvoeren zal misschien duidelijk worden wat voor een potsierlijk misbruik het is van de Nederlandse taal. Wellicht zal die consistentie jullie smaak voor woke taalgebruik wat indammen?

Wat gaan jullie doen? De woke term consistent doorvoeren, of toch maar het woord ‘slaaf’ gebruiken in dit artikel?

Met vriendelijke groet,
Alexander van Loon

Sinds ik mijn e-mail op 7 november heb geschreven heb ik nog geen reactie gehad. Geen idee waarom, maar het is duidelijk dat ze gezwicht zijn voor een kleine minderheid van activisten die goed zijn in aandacht genereren, zeuren en doordrammen tot ze hun zin krijgen. De wet van ‘the squeaky wheel gets the grease’, zeg maar. Laten we daarom als de meerderheid die vindt dat de term ‘tot slaaf gemaakte’ een misdaad is tegen de Nederlandse taal ook in de pen klimmen. Jullie kunnen je klachten richten aan tikfout@nos.nl zoals vermeld is op hun eigen website.

Bosnië-Herzegovina dreigt uit elkaar te vallen omdat het Servische deel van het land beweegt naar afscheiding. De Serviërs hebben zich al teruggetrokken uit het federale parlement en dreigen hun troepen uit het federale leger terug te trekken om een eigen leger te vormen. Ze willen namelijk complete autonomie in hun eigen deelrepubliek.

Toen de Bosnische Burgeroorlog werd beëindigd met het Verdrag van Dayton in 1992 werd het land een federale staat. Het werd opgedeeld in de Federatie van Bosnië en Herzegovina voor de islamitische Bosniakken en rooms-katholieke Kroaten en de Servische Republiek voor de orthodoxe Serviërs. Ik begrijp niet waarom men toen dacht dat dit zou werken. Een federale staat als België functioneert al moeilijk terwijl dat land twee bevolkingsgroepen heeft die nog met elkaar kunnen samenwerken. Het laat zich raden dat een federale staat met drie bevolkingsgroepen die elkaar haten bijzonder dysfunctioneel is. Soms moeten we erkennen dat het vuur van nationalisme te heet is en dat je geen multi-etnische staat kunt opleggen.

Het lijkt mij daarom het beste als beide deelrepublieken onafhankelijk worden en er wat territorium en bevolking wordt uitgewisseld. Dit is in het verleden wel vaker gebeurd, zoals tussen Griekenland en Turkije in 1923 na de Grieks-Turkse Oorlog. Turkije en Griekenland kwamen toen een gedwongen bevolkingsuitwisseling overeen, die christenen uit Turkije naar Griekenland en moslims uit Griekenland naar Turkije verhuisde. Met het oog van vandaag is dit een mensenrechtenschending, maar het was wel effectief in het voorkomen van etnisch conflict.

Om mensenrechten te respecteren zou dit nu met referenda gedaan kunnen worden. Ten eerste zouden beide deelrepublieken overeen moeten komen dat ze referenda houden over onafhankelijkheid. Dit zou alleen werkbaar zijn als de nu gedeelde soevereiniteit over het Brčko-district wordt toegewezen aan de Republiek. Anders zou die staat in tweeën gespleten worden en geen continue landmassa hebben. Ten noorden van het Brčko-district ligt het Posavina kanton wat weer onderdeel is van de Federatie. We moeten voorkomen dat dit een exclave zou worden van de Federatie na de onafhankelijkheid van de Republiek. Daarom zouden de inwoners van dit kanton in een referendum kunnen beslissen of zij onderdeel willen worden van Kroatië of de Servische Republiek. De inwoners van dit kanton zijn namelijk in meerderheid Kroaten.

Om een akkoord over referenda te bereiken kan de Republiek een concessie kunnen doen aan de Federatie om de districten ten zuiden van Banja Luka uit te ruilen tegen het bovengenoemde territorium. Deze districten vormen nu een flinke uitstulping in het territorium van de Federatie. Uitruil zou de landsgrenzen dus wat meer gladstrijken. Deze districten zijn in meerderheid Servisch, maar zeer dun bevolkt met maar enkele tienduizenden inwoners. De Servische inwoners kunnen op vrijwillige basis besluiten of zij willen verhuizen naar de Servische Republiek en worden financiëel gecompenseerd als zij dat doen. Vice versa geldt hetzelfde voor Bosniakken en Kroaten, ook als zij niet in gebied leven dat wordt uitgeruild.

De Bosniakken en Kroaten lijken beter met elkaar overweg te kunnen. Toch zou het ook een goed idee zijn om de gemeenten in het zuiden en zuidwesten van de Federatie in een referendum te laten kiezen of zij onderdeel willen blijven van de Federatie van van Bosnië en Herzegovina of dat zij zich willen aansluiten bij Kroatië. In deze gebieden woont namelijk een Kroatische meerderheid. Daarnaast is de zuidelijke grens van Bosnië-Herzegovina met Kroatië nu verre van optimaal. Zo is wordt de Kroatische kustlijn onderbroken door de gemeente Neum, welke onderdeel is Bosnië-Herzegovina. Dit terwijl de gemeente een grote meerderheid van Kroaten heeft.

Tegelijkertijd is er ook onrust in Kosovo over Serviërs die afscheiding willen. Daar is ook een Servische meerderheid in paar gemeenten in het noorden van Kosovo. Geef hen ook de mogelijkheid om zich uit te spreken in een referendum over aansluiting bij Servië. Kosovo kan daar tegenover stellen dat Servië dan eindelijk Kosovo zal erkennen als soevereine staat, wat Servië nu nog steeds weigert.

In het magazine Politico stellen ze dat er dan maar een NAVO-macht heen moet om verdere escalatie door de Servische Republiek en Servië te voorkomen, maar ik zie niet in hoe dat een structurele oplossing is. We moeten erkennen dat het Verdrag van Dayton een fout was en dat je onafhankelijkheidsstreven niet zomaar in de kiem kunt smoren. Je kunt niet een multi-etnische staat opleggen aan volken die niet met elkaar willen samenleven. Servië en de Servische Republiek mogen dan onverantwoordelijk zijn en de kwestie escaleren, maar het nationalistische verlangen naar een natiestaat (één staat voor één volk) is niet onredelijk. Etnisch conflict in multi-etnische staten is altijd al de rode draad geweest in de geschiedenis. Nationalisme en de vorming van natiestaten is daar vaak een goede oplossing voor geweest. Zie bijvoorbeeld de eenwording van Italië, de ondergang van het Ottomaanse Rijk, of het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije en de Sovjetunie. Daar oordelen wij niet afwijzend over. In de eerste drie gevallen ging dat gepaard met oorlog, dus laten wij dat vooral op democratische wijze organiseren. Laat mij maar aan de onderhandelingstafel zitten als diplomaat!