De zomertijd en de tijdzone in Nederland

Na recent nieuws op NOS over de wens van de Europese Commissie om de zomertijd af te schaffen, besloot ik mij ook in het onderwerp te verdiepen. Kort samengevat: wintertijd is de ‘normale’ tijd, zomertijd zet de klok een uur vooruit zodat we in de zomer langer van het daglicht kunnen genieten. Het voordeel van langer daglicht in de zomer mag duidelijk zijn. Ik houd er ook van om langer in mijn tuin te zitten met gasten op een mooie zomeravond. Het NOC*NSF breekt een lans voor sporters die het extra daglicht in de zomeravond nodig hebben. Daar kan ik ook over meepraten omdat ik na mijn werk ook graag ga surfen of zwemmen in de zee. Hardlopen wordt ook in het nieuwsbericht genoemd, maar dat doe ik ook gewoon in het donker.

Maar het langere daglicht voor vrije tijd na de werkdag is meteen ook het enigste substantiële voordeel. In de verschillende nieuwsberichten en het uitgebreide Engelse Wikipedia artikel over zomertijd staat dat over het andere voordeel, energiebesparing, sterke twijfel is.  Aan de andere kant is het bewijs voor negatieve effecten, verstoring van het bioritme en nachtrust, is wel overtuigend. Hoewel ik persoonlijk niet slechter slaap na het begin of einde van de zomertijd, is het blijkbaar wel verstorend voor veel anderen. En de complexiteit van de klokwijziging is ook een argument tegen de zomertijd. Telefoons en computers wijzigen wel automatisch, maar mijn oven en mechanische klok niet. Er is extra verwarring als je met het buitenland moet bellen vanwege het omrekenen van tijdzones.

Het eerste nieuwsbericht wijst er ook op dat Nederland geografisch gezien eigenlijk de West-Europese Tijd (WET) hoort te gebruiken, net zoals het Verenigd Koninkrijk. Met andere woorden, onze klok loopt eigenlijk een uur (twee uur bij zomertijd) voor op de zon. Als de zon namelijk exact gevolgd zou worden, zou de zon het hoogste punt (de noen) bereiken om 12:00 uur. Een blik op het Wikipedia artikel over tijdzones leert ons dat dit elders in de wereld nog extremer is. Rusland heeft een rare indeling van tijdzones, China heeft voor het hele land één tijdzone (!) en het uiterste westen van Spanje heeft een sterke afwijking. De Verenigde Staten hebben wel een logische indeling van tijdzones die overeenkomt met de zon.

Omdat ik het interessant vond om te zien hoe de tijdzone in Nederland zich verhoudt tot andere tijdzones, heb ik het tijdstip van de zonsopkomst en zonsondergang in Den Haag vergeleken met twee andere steden. Den Haag ligt op de 52ste parallel noord, simpel gezegd een lijn van ongeveer 111 kilometer breed die in de oost-west richting over de aardbol loopt. Andere plekken op de breedtegraad, hoe ver ze ook van Den Haag af liggen, krijgen het hele jaar door ongeveer dezelfde hoeveelheid daglicht. Om te vergelijken heb ik Cambridge in het Verenigd Koninkrijk en Lipetsk in Rusland gekozen.

In de onderstaande tabellen zijn de resultaten te zien. De data is afkomstig van de website Time and Date en gaat uit van 2018. Ik vergelijk de kortste en langste dag voor de drie steden. Cambridge valt in het geografische midden van de West-Europese Tijd, de tijdzone die bij haar positie op de aardbol past. Lipetsk is een van de weinige grotere steden in Rusland die ook een geografisch passende tijdzone heeft en is relevant omdat Rusland geen zomertijd gebruikt.

Huidige situatie
Stad Datum Zonlicht Noen Daglengte
Cambridge 21 jun 04:38–21:24 13:01 16:46
Den Haag 21 jun 05:22–22:06 13:44 16:44
Lipetsk 21 jun 03:57–20:48 12:23 16:51
Cambridge 21 dec 08:06–15:48 11:57 07:42
Den Haag 21 dec 08:48–16:32 12:40 07:43
Lipetsk 21 dec 08:30–16:08 12:19 07:38

In het eerste nieuwsbericht dat ik noemde staat dat de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, een persoonlijke voorkeur heeft voor permanente zomertijd als we de zomertijd inderdaad gaan afschaffen. Zoals het eerste nieuwsbericht ook uitlegt gaat dat wel ver, omdat de tijd in de winter dan net zo sterk gaat afwijken van de stand van de zon als in de zomer. Met als consequentie dat het op 21 december, de kortste dag van het jaar, de zon pas opgaat om 9:48 uur. Dit vind ik zeer onwenselijk, het zal zeker niet bevorderlijk zijn voor ons bioritme. Effectief betekent het dat we in de winter nog dieper in de nacht moeten opstaan.

Permanente zomertijd
Stad Datum Zonlicht Noen Daglengte
Den Haag 21 jun 05:22–22:06 13:44 16:44
Den Haag 21 dec 09:48–17:32 13:40 07:43

De zomertijd afschaffen lijkt mij de meest logische keuze, een mooi compromis. En wat als we op een andere manier naar het probleem kijken, naar de werktijden in plaats van de tijdzone? We zouden na het afschaffen van de zomertijd iets eerder kunnen beginnen met de werkdag, bijvoorbeeld 8:00 uur i.p.v. 8:30 uur, om extra zonlicht in de avond te winnen.

Afschaffen zomertijd
Stad Datum Zonlicht Noen Daglengte
Den Haag 21 jun 04:22–21:06 12:44 16:44
Den Haag 21 dec 08:48–16:32 12:40 07:43

Als we helemaal correct willen zijn zouden we niet alleen de zomertijd moeten afschaffen maar ook WET moeten gebruiken. Dit gaat mij persoonlijk wat ver omdat we dan nog minder licht overhouden op de zomeravond. Omdat Nederland in de oostelijke helft van de WET-zone ligt, loopt de klok iets voor op de zon.

Afschaffen zomertijd en gebruik WET
Stad Datum Zonlicht Noen Daglengte
Den Haag 21 jun 03:22–20:06 11:44 16:44
Den Haag 21 dec 07:48–15:32 11:40 07:43

Ten slotte nog  het nieuws dat de Europese lidstaten een besluit over de zomertijd hebben uitgesteld omdat het een complexe zaak is. Nederland wil blijkbaar in ieder geval dezelfde tijdzone als Duitsland gebruiken. En dat de Europese Commissie wil voorkomen dat “in Europa een lappendeken van verschillende tijdzones ontstaat” omdat het “slecht zijn voor het bedrijfsleven”. Ik volg deze redenering niet omdat de Verenigde Staten, de grootste economie ter wereld, vier tijdzones gebruiken zonder duidelijk nadeel voor haar economie. Ik zie dus ook geen probleem als de EU de zomertijd afschaft en Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk en Spanje bijvoorbeeld WET gaan gebruiken en de rest van de EU Midden-Europese Tijd en Oost-Europese Tijd.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven