Recent ben ik er achter gekomen dat de Rijksoverheid maar liefst drie verschillende IT-werkplekken gebruikt. Ik heb het dan over de werkomgeving (besturingssysteem en applicaties) waar Rijksambtenaren op kunnen inloggen via hun computers om hun werk te doen. Het blijkt dat de meeste ministeries, namelijk BZK, BZ, FIN, IenW, SZW, JenV en VWS de werkomgeving gebruiken die door SSC-ICT wordt aangeboden. SSC-ICT (Shared Service Centrum ICT) is de grootste IT-dienstverlener van het Rijk. Twee andere ministeries, EZK en LNV, gebruiken een andere IT-werkplek die door DICTU (Dienst ICT Uitvoering) wordt verzorgd. Ten slotte gebruikt OCW nog een eigen werkomgeving.
De situatie van OCW zal niet lang voortduren omdat OCW nu bezig om tijdelijk te migreren naar de werkplek van een van haar uitvoeringsorganisaties, DUO, om vervolgens over te stappen naar de werkplek van SSC-ICT. Blijkbaar is OCW erg traag geweest met de migratie van hun werkplek naar SSC-ICT, omdat de andere ministeries al sinds 2009 gebruik maken van de SSC-ICT werkplek, waarom wordt mij niet duidelijk. Dat is echter niet het geval voor DICTU. Oorspronkelijk was het voornemen van EZK om wel aan te sluiten bij de SSC-ICT werkplek. Omdat in 2014 bleek dat SSC-ICT onvoldoende capaciteit had om deze aan EZK aan te bieden besloot het ministerie om dan maar zelf een IT-werkplek te ontwikkelen.
Wat we hier zien deed mij denken aan de ideeën van de econoom William A. Niskanen, waar ik tijdens mijn studie bestuurskunde bekend mee raakte. Niskanen dacht dat bureaucratiën efficiënter zouden functioneren als ze met elkaar zouden concurreren. Ik heb nooit veel vertrouwen in dat idee gehad. Misschien dat het voor sommige diensten werkt, zoals bijvoorbeeld het Korps Commandotroepen en het Korps Mariniers, maar ik kan mij moeilijk voorstellen dat dit nut heeft voor IT-werkplekken. Een IT-werkplek vergt immers hoge initiële kosten voor softwareontwikkeling, infrastructuur en gebruikersondersteuning. Het wordt pas een efficiënt product als het een grote schaal bereikt.
Wat hier het geval lijkt te zijn is dat er geen visie en regie van bovenaf was om de ministeries te dwingen om direct samen te werken aan één IT-werkplek. De vrijblijvendheid en het eigengereide handelen van een aantal ministeries heeft geleid tot deze inefficiënte situatie. Het is mij onduidelijk wat het bestaansrecht is van de IT-werkplek van DICTU en waarom EZK en LNV niet de IT-werkplek van SSC-ICT kunnen afnemen.
De interessante vraag is hoe het zover heeft kunnen komen. Toen ik een manager van DICTU die al langer daar werkte vroeg waarom de capaciteit van SSC-ICT niet werd uitgebreid om EZK en LNV te bedienen, kon hij deze niet beantwoorden. Wie weet kan een journalist of onderzoekscommissie zich hier eens in verdiepen.