Een aantal weken geleden zag ik Seaspiracy op Netflix. Deze documentaire weet goed de aandacht van haar kijkers te trekken en shockeert hen met de weergave van hoe de visserij werkt. Maar tegen het einde van de documentaire, die concludeert dat vis eten niet duurzaam is en daarom vermeden zou moeten worden, had ik al twijfels. Hoe zit het dan met de mosselen die we in Nederland kweken, bijvoorbeeld? Ik weet mosselen weekdieren zijn en geen vissen, maar de documentaire gaat ook over garnalen, welke kreeftachtigen zijn.
Het blijkt dat mosselen plankton eten dat al overal in het zeewater zit, dus mosselteelt vraagt geen inbreng van voer en is zeer duurzaam. Ik ging mij verdiepen in de reacties op de documentaire, zoals die op het weblog van de Universiteit van Wageningen, de Sustainable Fisheries website van de Universiteit van Washington, Otter Strategies en een reactie die is gepubliceerd op Inverse. Ik stel voor dat iedereen deze zelf leest omdat het veel informatie is om samen te vatten, maar ik zal de meest belangrijke kritiek kort toelichten.
Het blijkt dat de zee helemaal niet leeg zal zijn tegen 2048 en dat veel visserij wel duurzaam is. De Marine Stewardship Council (MSC) gebruikt derde partijen om vast te stellen of een visserij een certificering krijgt in plaats van dat zij dit zelf doen. Ik denk wel dat het jammer is dat de MSC geen interview gaf aan de documentairemakers. Seaspiracy bekritiseert visteelt voor het gebruik van vismeel als voer voor geteelde vis. Het blijkt dat het aandeel van vismeel in het diëet van geteelde vis al sterk gereduceerd is over de afgelopen jaren. Daarnaast zal het straks vervangen kunnen worden door andere voerbronnen, zoals insecten. In sommige plaatsen in Zuidoost-Azië wordt zoetwatervis al duurzaam geteeld zonder vismeel.
Misschien de meest onthutsende beelden van de hele documentaire waren van een geteelde zalm die langzaam en levend werd gevild en opgegeten door zeeluizen. Zeeluizen zijn blijkbaar inderdaad een probleem, maar ze treffen ook wilde zalm. Omdat zeeluisinfecties zalm onverkoopbaar maken, hebben visteelers een sterke stimulans om het te voorkomen. Ik vond Seaspiracy zwak op dit punt, omdat het alleen wilde shockeren. Er was helemaal geen discussie van statistieken of wetenschappelijk bewijs over zeeluisinfecties.
Terwijl de reacties op Seaspiracy vaak wijzen op fouten in de verhouding tussen weggegooide plastic visnetten en plastic rietjes die in de documentaire worden gepresenteerd, lijken ze de kern van het probleem te negeren. Waarom wordt plastic in visnetten gebruikt? Visnetten werden al duizenden jaren gemaakt voordat plastic werd uitgevonden. Omdat het onmogelijk is voor wetshandhavers om het opzettelijk weggooien van die visnetten ver weg op zee in de gaten te houden, lijkt het makkelijker om wetgeving te maken voor de productie van visnetten. Ik hoop dat er wetgeving zal komen die het gebruik van materiaal dat niet biologisch afbreekbaar is in visnetten, zoals plastic, zal verbieden.
Elders op de Sustainable Fisheries website is er een interessante vergelijking gebaseerd op wetenschappelijke literatuur welke broeikasgasemissies van verschillende voedselbronnen vergelijkt. Rundvlees en geteelde katvis zijn de grootste boosdoeners, maar de Impossible Burger 2.0 en geteelde zalm geven veel minder emissies. De winnaars in de zin van laagste emissies zijn echter respectievelijk gevangen pelagische kleine vis, gevangen witvis en geteelde mosselen. Ze wijzen er ook op dat vis betere voedingswaarde dan de Impossible Burger heeft, welke veel verzadigd vet bevat.
Kleine pelagische vis is blijkbaar vis zoals ansjovis, sardines, makreel of haring, precies de vis die ik graag eet. Ik gebruik ook tonijn (met MSC certificering), vooral op pizza. Ik eet maar een of twee keer per week kleine hoeveelheden vis. Overwegende dat deze vis duurzaam gevangen kan worden, zie ik geen reden om mijn gedrag aan te passen.
Ik denk wel dat we allemaal de gidsen moeten raadplegen over welke vis duurzaam is, zoals de VISwijzer. Bijvoorbeeld, wat mij verbaasd is dat een zeer bedreigde soort zoals de Europese aal nog steeds gevangen mag worden. Ik weet dat overheden al maatregelen hebben genomen voor bescherming van de aal, maar het lijkt er op dat het niet genoeg is. Zolang overheden dit verzaken zullen consumenten zichzelf ook moeten verdiepen in welke vis duurzaam is en welke niet.