GroenLinks politici hebben een voorbeeldfunctie

Dit is een onderwerp wat mij jaren geleden bezig hield, maar waar ik het toch nog over wil hebben. Een aantal jaar geleden schreef de fractievoorzitter in zijn weblog op de website van GroenLinks Den Haag dat hij op vakantie was geweest naar Japan. Dit terwijl GroenLinks als klimaatpartij Schiphol wil laten krimpen en het vliegveld van Lelystad niet wil laten openen. Niemand is het eens met ieder standpunt van zijn of haar politieke partij, maar ik vind het wel merkwaardig als GroenLinks politici op dit punt keuzes maken die ingaan tegen de partijlijn. Een vliegreis draagt bij uitstek immers onevenredig veel bij aan klimaatverandering, wat GroenLinks politici ook (horen te) weten.

Toen ik deze fractievoorzitter tijdens een vergadering vroeg hoe hij omging met deze tegenstrijdigheid antwoordde hij bot dat hij dit als een persoonlijke keuze beschouwde. Kort na de lijsttrekkersverkiezing voor GroenLinks Den Haag stelde ik de nieuwe fractievoorzitter de vraag wat haar standpunt inzake deze kwestie was in januari 2022. Idealiter had ik de vraag gesteld tijdens het debat voor de lijsttrekkersverkiezing, maar daar kon ik helaas niet bij zijn vanwege mijn agenda.

Ook deze nieuwe lijsttrekker vond het een persoonlijke keuze en stelde dat wij anderen daar niet op af moeten rekenen. Ze vertelde niet of zij zelf het vliegtuig gebruikte voor vakantievluchten. Ik constateerde dat wij het op dat punt met elkaar oneens waren, maar dat ik toch op haar zou stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Er was immers meer dat ons verbond dan dat ons scheidde. Als ik de vraag echter tijdens het lijsttrekkersdebat had kunnen stellen en het antwoord mij niet beviel, had ik wellicht op een andere kandidaat gestemd dan degene die de nieuwe fractievoorzitter werd.

Ik maak bezwaar tegen dit standpunt dat dit een “persoonlijke keuze” zou zijn. In naam mag dat dan zo zijn, maar inhoudelijk is het dat niet. De keuze is niet persoonlijk omdat anderen er door benadeeld worden. De kerosine die gebruikt wordt door een vliegtuigmotor eindigt na verbranding in de lucht. Die lucht ademen wij allemaal in. Wij leiden ook allemaal onder de gevaarlijke klimaatverandering die het verbranden van kerosine veroorzaakt. De omwonenden van Schiphol leiden onder geluidsoverlast en gezondheidsrisico’s als gevolg van de hogere concentraties van ultrafijnstof daar. Als je kiest voor een vliegreis, kies je dus ook voor anderen.

Anderzijds is de keuze niet persoonlijk omdat een keuze als deze ook electorale effecten voor GroenLinks als partij heeft. Wat zou er gebeuren als de fractievoorzitter van de protestants-christelijke SGP rooms-katholiek blijkt te zijn? Of de fractievoorzitter van DENK zich niet aan de regels van de Ramadan houdt? Of de fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren vlees eet? Er zou ophef en verontwaardiging volgen. De fractievoorzitters zouden waarschijnlijk moeten aftreden dan wel niet herkozen worden.

Vliegvakanties worden niet zo hoog opgenomen als bovenstaande voorbeelden. Maar als dan toch uitlekt dat zelfs Jesse Klaver vliegt wordt dat wel opgepikt door een rechts-populistisch weblog als GeenStijl. Klaver zou naar Barcelona hebben gevlogen, bij uitstek een reis die binnen een dag met de trein is te maken. Terecht komt dan het verwijt dat Jesse Klaver hypocriet is en leidt GroenLinks electorale schade omdat kiezers vanwege dit soort berichtgeving kunnen afzien van een stem op GroenLinks. Zo wordt het belang van de partij dus ook geschaad door een “persoonlijke keuze” van een GroenLinks politicus.

De D66-fractievoorzitter Rob Jetten werd als “klimaatdrammer” op zijn vliegreizen bekritiseerd door Geert Wilders in de Tweede Kamer. Jetten bekent dat hij het vliegtuig gebruikt omdat hij soms geen alternatieven heeft, bagatelliseert even later zijn gebruik (de woordkeuze “wel eens”) en stelt dat hogere belastingen op vliegreizen het probleem kunnen oplossen. Wilders brengt daar terecht tegen in dat Jetten de extra belasting makkelijk kan betalen, terwijl dat zwaarder weegt voor de gemiddelde Nederlander. Ook hier zal menig kiezer zich identificeren met het verwijt van Wilders dat Jetten hypocriet is. Het argument van Jetten dat er soms geen alternatief is voor vliegen overtuigt mij allerminst: veel van zijn vluchten waren voor verre vakanties en niet zakelijk. Vakanties kunnen prima met de trein dichter bij huis. De zakelijke vluchten kunnen overigens net zo goed vervangen worden door telefoongesprekken of videovergaderingen.

Ik ben zelf ook niet heilig. In 2015 heb ik voor het laatst een vakantievlucht genomen naar Turkije. Omdat mij daarna duidelijk werd dat ik het vanwege de gevaarlijke klimaatverandering echt niet meer kon maken om ooit nog een voet in een vliegtuig te zetten, heb ik sindsdien nooit meer gevlogen. Ik ben van plan dat vol te houden. Dit mag dan wel betekenen dat een vakantie naar India of Indonesië praktisch onmogelijk is, daar moet ik mee leren leven. Met de trein zijn vakanties elders in Europa prima te doen. We moeten leren met minder genoegen te nemen.

Ik reken anderen er normaliter niet op af als ze mij vertellen dat ze het vliegtuig hebben genomen naar hun vakantiebestemming. Als ze mij vragen naar mijn keuze voor vakanties met de trein leg ik ze mijn standpunt uit, zonder te oordelen. Ik denk niet dat je van de gemiddelde mens activisme mag verwachten omdat vliegen zo gewoon is geworden, iedereen het doet en de overheid het faciliteert door geen belasting op kerosine te heffen.

GroenLinks politici zoals fractievoorzitters en bestuurders houd ik echter aan hogere standaarden. Juist zij moeten beseffen dat zij een voorbeeldfunctie hebben. Waarom zou de gemiddelde mens minder gaan vliegen als ze zien dat zelfs Jesse Klaver vliegt? Als je een voorbeeldfunctie hebt moet je bereid zijn om een offer te maken. Je moet persoonlijke voorkeuren aan de kant kunnen schuiven voor het belang van het klimaat en jouw partij.

In de toekomst zal ik GroenLinks politici bij interne verkiezingen dus blijven bevragen op dit onderwerp en hun antwoorden laten meewegen in mijn stemgedrag. Als meer GroenLinks leden hier belang aan hechten zal dat mogelijk verandering te weeg brengen.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven