Het verkiezingsprogramma van GroenLinks voor 2010

GroenLinks heeft vorige week haar verkiezingsprogramma gepresenteerd. Ik was aangenaam verrast om het nieuwsbericht te lezen, het gaf mij de eerste impressie dat GroenLinks meer naar het politieke midden en misschien zelfs meer naar rechts is opgeschoven. Die indruk kreeg ik vooral door wat er over de verzorgingsstaat staat geschreven, maar ook de stevige bezuinigingen die tot een begrotingoverschot in 2015 moeten leiden. Opvallend is ook het voornemen om de publieke sector te verkleinen door het aantal ministeries en provincies terug te brengen, zeker het stoppen met de Joint Strike Fighter, het afschaffen van de Eerste Kamer en het beperken van het aantal leden van de Tweede Kamer tot honderd vind ik interessant. Hoewel die punten niet allemaal door de VVD gesteund zouden worden, is een kleinere overheid een streven dat gedeeld wordt met liberalen. GroenLinks is gelukkig een linkse partij die in ieder geval realistisch is en verhoging van de AOW-leeftijd steunt op een mijns inziens rechtvaardige manier, in tegenstelling tot de SP die het blijkbaar uitsluit, ondanks wat de oplossing mag zijn.

Iets wat mij wel blijft fascineren is dat GroenLinks en ongetwijfeld ook andere partijen voornemens hebben om het aantal ambtenaren te reduceren. Zo staat er bijvoorbeeld in het nieuwsbericht: ‘het aantal managers in de publieke sector, met name in de jeugdzorg en het onderwijs, wordt fors teruggedrongen’. Ik kan mij goed voorstellen dat er wel eens inefficiënt gewerkt kan worden in de publieke sector, maar ik kan mij ook moeilijk voorstellen dat er werkelijk zoveel ambtenaren niets nuttigs uitvoeren als politieke partijen ons doen willen geloven.

Aan de andere kant maak ik mij geen illusies, als ik de woorden ‘vergroend’, ‘groene innovatie’ en ‘groene belastingen’ lees. Zeker wanneer je het complete verkiezingsprogramma leest, vooral wanneer het over globalisering en de groene economie gaat, merk je duidelijk het linkse signatuur van de partij. Er zijn verrassend veel standpunten waar ik als liberaal het mee eens kan zijn, maar er zijn ook veel standpunten waar ik het niet mee eens kan zijn en een klein aantal standpunten die voor mij breekpunten zijn.

Zo heeft GroenLinks de mond vol van groene energie, maar in hun programma staat dat ze de kerncentrale van Borssele willen sluiten en dat ze meer windmolens willen. Hoe je het ook went of keert, kerncentrales zijn vele malen meer rendabel dan windmolens of zonnepanelen. Nederland zou het Franse voorbeeld moeten volgen, zij hebben 59 kernenergiecentrales die goed zijn voor 78% van de energieopwekking en ze zijn de grootste exporteur van elektriciteit ter wereld. Nederland moet juist elektriciteit uit het buitenland importeren, ongeveer 15 tot 20%. In 2008 was de productie van duurzame energie (dus geen kernenergie, al zou dat ook best als duurzaam gezien kunnen worden) in Nederland goed voor maar 3,39% van het totale energieverbruik volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), hoeveel denkt GroenLinks nog te moeten besteden aan duurzame energie voordat ze de deuren van de kolencentrales in Nederland kunnen sluiten? Het was lang zoeken op de website van het CBS, maar uiteindelijk heb ik deze tabel tevoorschijn getoverd. Kortom, de enige kernenergiecentrale van Nederland in Borssele produceert de helft van de elektriciteit die wordt geproduceerd door alle vormen van duurzame energie in Nederland, waarvan de 1858 windturbines maar een deel van uitmaken. Er wordt drie keer zoveel energie opgewekt met kolencentrales als met duurzame energiebronnen, dus er zouden nog aardig wat windmolens gebouwd moeten worden als we de kolencentrales willen vervangen door duurzame energie.

Hetzelfde gaat op voor dierenrechten. Feit is dat mensen omnivoren zijn. Prima dat er ook mensen vegatarisch zijn, daar heb ik zelfs wel respect voor, maar ik vind het niet fijn dat GroenLinks mijn eetgewoonten gaat beperken. Ze weten het leuk te brengen in hun verkiezingsprogramma, ‘we hoeven niet allemaal vegatariër te worden, maar één vleesloze dag in de week maakt al verschil’ lees ik. Maar dat betekent wel dat zij willen afrekenen met intensieve veehouderij en meer bescherming willen voor dieren. Ze willen dat de landbouwdieren weer buiten gaan scharrelen, maar dergelijke niet-intensieve veehouderij vereist meer ruimte, is minder productief en drijft dus de vleesprijzen op. Ook mogen dieren niet onnodig pijn leiden. Ik vraag mij af hoe GroenLinks dat kan rijmen met de halal-methode om dieren ritueel te slachten? Een belangrijke vraag, omdat een relatief groot deel van hun achterban waarschijnlijk een islamitische achtergrond heeft. Hoewel het volgens mij een nobel streven is om onnodig dierenleed te voorkomen kan het mij niet zoveel schelen. In een slachthuis zal een varken nog altijd minder gewelddadig en sneller aan zijn einde komen dan wanneer dat varken te grazen wordt genomen door een groep wolven in de natuur, toch? Ook al is het pijnlijk voor dieren om afgemaakt te worden, zij zijn nu eenmaal minder intelligent leven en wij, de mens, staan aan de top van de voedselketen. Ik wil mijn vlees graag goedkoop op mijn bord, en GroenLinks gaat daar niet bij helpen. Wel is er uiteraard een probleem van een toenemende wereldbevolking en toenemende vleesconsumptie nu de mensen in India en China meer te besteden hebben, maar daar is een andere oplossing voor. Als je erkent dat de toenemende wereldbevolking de oorzaak van probleem is, zal een betere oplossing te verzinnen zijn die zowel de aanhangers van GroenLinks als de vleeseters kan plezieren. Zorg ervoor dat de wereldbevolking afneemt van de 6,8 miljard nu naar iets van 3 miljard door mensen desnoods te verbieden meer dan drie kinderen te krijgen of iets dergelijks. Dan zal de draagkracht van onze planeet niet in gevaar komen, is er veel meer vrije ruimte te benutten en kunnen dieren scharrelen zoveel als ze willen. Wat GroenLinks doet is alleen de symptomen bestrijden, ze hebben niet genoeg ballen om echt drastische maatregelen te nemen om het bevolkingsaantal te doen laten krimpen. Geen enkele partij heeft dat lef helaas, maar sommige mensen wel, waarvan sommigen wel erg extreem zijn. Interessant is een reportage van EenVandaag die gaat over het gevaar van de groeiende wereldbevolking.

Dan de ideeën van GroenLinks over de arbeidsmarkt. Mijn eerste indruk was positief, maar dan lees ik dat ze de ontslagbescherming willen versterken. Alsof het al niet moeilijk genoeg is voor werkgevers om mensen te ontslaan. Maar het wordt nog erger als ik verder lees. Ik citeer: ‘Om gelijke beoordeling en doorstroming van mannen en vrouwen te bevorderen, dient de top van beursgenoteerde bedrijven voor ten minste 30 procent uit vrouwen te bestaan. Dit vereist quota.’ Zij noemen het quota, anderen noemen het positieve discriminatie, ik noem het discriminatie. Wij zijn het er allemaal over eens dat in een ideale wereld de verdeling 50% voor iedere sekse zou zijn, maar dit is niet een probleem wat zo ernstig is dat de staat daar maatregelen voor zou moeten treffen. GroenLinks impliceert dat er in het bedrijfsleven bewust of onbewust gediscrimineerd wordt jegens vrouwen, maar wat als vrouwen misschien minder graag carrière maken en de daarvoor benodigde offers willen brengen? Wellicht zijn er misschien niet genoeg geschikte vrouwelijke kandidaten? Feit is dat Nederlandse vrouwen kampioen deeltijdwerk zijn, en banen in de top zijn geen deeltijdbanen maar voltijdbanen. Ik heb hier wederom wat data van het CBS. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft er ook onderzoek naar gedaan. Ik denk niet dat het de schuld van de vrouwen zelf is, maar sociale conditionering en omgevingsfactoren spelen ongetwijfeld een rol. Hopelijk kan GroenLinks eerst nadenken over hoe die problemen kunnen worden opgelost zodat vrouwen beter gefaciliteerd kunnen worden om carrière te maken in plaats van dat ze gaan discrimineren.

We lezen weer verder, hoofdstuk vijf inmiddels. Hier komt gelijk al een groot breekpunt voor mij, GroenLinks is voorstander van de kilometerheffing. Ik heb er al eerder over geschreven en er op gewezen dat het een inefficiënte methode is om belasting te heffen, het kost te veel geld om het systeem in te voeren en draaiende te houden. Het kan veel simpeler, verhoog de accijns op brandstof en aanschafbelasting op slurpbakken nog verder. Dan is er weliswaar geen invloed uit te oefenen op welk moment mensen in de auto stappen door bijvoorbeeld een spitstarief, maar je maakt mij niet wijs dat mensen voor de lol in de file zullen staan, die proberen ze te vermijden. Het feit dat toch veel mensen in de file staan wil zeggen dat het onvermijdelijk is, veel mensen moeten nu eenmaal om 9:00 uur op hun werk zijn. In het nieuwsbericht staat ook dat de kilometerheffing wordt ingevoerd zodat ‘forse geldbedragen voor asfalt komen te vervallen’. Blijkbaar houdt dat in dat ze denken dat er door de kilometerheffing minder files zullen ontstaan en dat er daarom minder nieuw asfalt nodig is. Het legaliseren van softdrugs lijkt mij wel een goed idee, maar het is een erg moeilijk dilemma tussen het beschermen van de gezondheid van de burger en het ontnemen van de mogelijkheid voor criminelen om te profiteren van productie en handel in softdrugs. Daarnaast, zal de criminaliteit zich niet verplaatsen naar harddrugs? Zouden harddrugs dan ook niet gelegaliseerd moeten worden, of zou dat te gevaarlijk zijn voor de volksgezondheid?

Het is goed dat GroenLinks ook voorstander is van het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek, in tegenstelling tot mijn eigen partij de VVD. Een meerderheid van 63% van de kiezers is het daar mee eens, zelfs onder de mensen die op de VVD, PVV of het CDA stemmen gaat een meerderheid akkoord. Het is jammer dat de VVD tegenstander blijft. Vorige week vrijdag was Stef Blok aanwezig bij NOVA om het VVD-standpunt te verdedigen, maar dat was niet geloofwaardig wat mij betreft. Hij noemde de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek een belastingverhoging, zo kan ik ze ook wel verzinnen. Natuurlijk kan de afschaffing gepaard gaan met moeilijkheden, maar verzin dan een methode die zo min mogelijk pijnlijk is en aanvaard dat er iets moet veranderen. Een ander breekpunt voor mij in het verkiezingsprogramma van GroenLinks is dat de partij tegen een kraakverbod is. Waarom zouden normale mensen wel moeten betalen voor woonruimte en krakers niet? Het kraakverbod is gelukkig niet controversieel verklaard, en op 13 april zal de Eerste Kamer het kraakverbod hopelijk goedkeuren (het was al aangenomen door de Tweede Kamer).

In hoofdstuk zeven staat het een en ander over cultuur en digitale vrijheid. Ik word al snel negatief gestemd wanneer ik lees dat ze cultuur meer willen subsidiëren, maar het idee om af te rekenen met het verzuilde omroepbestel en de publieke omroep te reduceren klinkt mij als muziek in de oren. Er komen volgens hun plan twee algemene televisienetten en onafhankelijke netredacties bepalen de inhoud. Maar het plan is wat vaag, wie bepaalt wie de leden van de netredactie zijn, betekent ‘algemeen’ daadwerkelijk dat we niet meer van die doodsaaie programma’s tegenkomen van de EO die ons dat kattengejank in de kerk laten horen? Wat digitale vrijheid betreft vind GroenLinks dat de overheid open standaarden moet gebruiken en waar mogelijk open source software en het gebruik op buiten de publieke sector probeert te bevorderen. Ik zou bijna verleid zijn om op GroenLinks te stemmen, ware het niet dat veel van hun andere standpunten mij totaal niet aanstaan. Ook willen ze geen downloadverbod, dus iedereen zou door kunnen gaan met het downloaden van films en muziek zonder de producenten ervan te betalen voor hun harde werk. Zie ik hier een patroon met hun weerstand tegen het kraakverbod? Wel pluspunten voor het voorstander zijn van netneutraliteit en behoud van privacy, en hun afkeuring van softwarepatenten.

Met uitzondering van wat er staat over referenda ben ik het met bijna alle standpunten in hoofdstuk acht eens. Ik wist niet dat GroenLinks voorstander was van een republiek, ook een standpunt dat mij bijna zou verleiden om op GroenLinks te stemmen. Referenda zijn geen goed idee om kiezers te dom zijn of om het diplomatieker te zeggen niet de vereiste kennis hebben om over de voorgelegde vraagstukken te beslissen. Dankzij referenda is de euro bijvoorbeeld niet ingevoerd in Zweden en in Frankrijk was de meerderheid maar klein. De kiezers lieten zich leiden door nostalgie voor de eigen valuta in plaats van de voordelen van een gemeenschappelijke valuta goed in te zien. Uiteindelijk zijn de Zweden nu benadeeld omdat ze de euro niet hebben ingevoerd, en brachten referenda een belangrijke stap in het proces van Europese integratie in gevaar omdat het referendum in Frankrijk bijna uitdraaide op een ‘nee’. Het Nederlandse referendum over de Europese Grondwet in 2005 is een nog beter voorbeeld. Van de tegenstemmers gaf 30% zonder blikken of blozen toe dat ze nee hadden gestemd om het regeringsbeleid af te keuren. Ook al was er een groot deel dat met hun stem wel het verdrag zelf beoordeelde, ik betwijfeld sterk of zij de gevolgen van de Grondwet wel begrepen, laat staan dat zij de hele tekst van de Grondwet hebben gelezen. Zelfs ik als hoogopgeleide had het niet gelezen en zelfs al had ik het gelezen dan had ik niet begrepen wat de consequenties van de invoering zouden zijn. Daar heb je juridisch geschoolde mensen voor nodig, specialisten. Het is dus de taak van de volksvertegenwoordigers om daar hun oordeel over uit te spreken.

Het is erg veel tekst en ik kan niet alles bespreken, ik heb nog aardig wat werk te doen. Mijn samenvatting is dat GroenLinks wat mij betreft toch te links blijft, al heb ik de indruk dat ze wat minder extreem zijn geworden en meer naar het midden zijn opgeschoven. Dat is een algemene ontwikkeling die voor alle partijen geldt, heb ik ervaren op basis van onderzoek dat ik heb verricht voor een op politicologie georiënteerde cursus die ik heb gevolgd voor mijn opleiding. Er staan veel goede standpunten in die ik de VVD graag zou zien overnemen, maar hun standpunten over kilometerheffing, kraken en positieve discriminatie zijn pure dealbreakers voor mij.