In de Elsevier van deze week is een interessant commentaar geschreven op de financiering van de publieke omroep, waar ik het volledig mee eens ben. In het kort gaat de argumentatie als volgt: de publieke omroep krijgt er 50 miljoen extra bij in 2008 (kijk hier ook even naar de rijksbegroting, onder financiering publieke omroep), en later misschien nog meer. Dit is slecht, want de reden om ooit een publieke omroep te beginnen was dat er te weinig commerciële aanbieders waren, en nu is dat niet meer het geval. Ook pleegt een publieke omroep concurrentievervalsing omdat zij meer kosten maken dan zij aan advertentieinkomsten binnenhalen, in tegenstelling tot commerciële omroepen.
Als liberaal vraag ik mij altijd af, is het wel verstandig dat de overheid interveniëert op bepaald terrein? Nee, mijns inziens niet, enerzijds omdat ik de mening deel dat de publieke omroep geen bestaansrecht meer heeft en concurrentievervalsing pleegt, maar ook omdat een overheid niet moet willen beslissen wat goed is voor het volk om op TV te zien. Een overheid maakt veel keuzes voor burgers, zoals bijvoorbeeld wat het curriculum is dat wordt onderwezen op onderwijsinstellingen. Tot op dat punt is zoiets onvermijdelijk om kwaliteit van het onderwijs te garanderen. Maar moet de overheid ook de kwaliteit van onze culture beleving garanderen? Nee, dat gaat te ver, want de burger kan die kwaliteit zelf bepalen door van het marktmechanisme gebruik te maken.
Zo is hebben wij in Nederland ook het Filmfonds dat zielige Nederlandse filmmakers geld toeschuift omdat zij het op eigen houtje niet kunnen redden op de markt. Want blijkbaar is het beleid van ministerie van OCW om te bereiken dat het volk ook nog wel eens naar Nederlandse films kijkt. Wat mij helemaal verbaasd is het volgende: “Commercieel kwetsbare Nederlandse films komen de komende drie jaar in aanmerking voor een vertoningsubsidie. Het doel is om zo in bioscopen en filmtheaters meer ruimte te krijgen. Hiervoor is 1,5 miljoen euro beschikbaar.” Dus films waar eigenlijk geen markt voor is, daar wordt wat subsidie tegenaan gegooid om het toch nog te laten vertonen! Hoezo maakbare samenleving?
Het marktmechanisme doet zijn werk goed, je hoeft maar een blik te werpen op wat er in de bioscopen wordt vertoond en je ziet dat het bijna allemaal films zijn uit de Verenigde Staten. Komt er veel Nederlands publiek op die films af? Ja. Moeten wij het daarom als een probleem zien dat er te weinig publiek naar Nederlandse films kijkt? Nee, want de films uit de VS zijn het meest bezocht en er worden weinig Nederlandse films vertoond of geproduceerd omdat het publiek heel tevreden is met films uit de VS. En die films uit de VS krijgen geen subsidie.
Maar ik ga wat verder in mijn stelling, Nederlandse filmproducenten moeten niet hun hand ophouden voor subsidie. Waarom? The Blair Witch Project uit, jawel, de VS, geef ik als bewijs. Zoals ik al vertelde, in de VS doet de overheid (voor zover ik weet) gelukkig niet aan het subsidiëren van filmproducenten. Dus wat dachten de makers van deze film? We gebruiken een budget van $ 25.000. En uiteindelijk heeft deze film $ 248 miljoen binnengehaald, Microsoft zou heel jaloers worden van zo’n winstmarge. Deze film werd geproduceerd met een fractie van het budget van gesubsidieerde Nederlandse films. De vrije markt werkt beter om innovatie te bevorderen.
Maar is er een probleem? Zoals ik al zei zijn veel mensen tevreden met buitenlandse films uit de VS en worden die het meest bezocht, dus blijkbaar is er te weinig belangstelling voor Nederlandse films, en wordt dat niet als probleem gezien. Als er geen probleem is, is er geen beleid nodig, want beleid poogt een verschil tussen de probleemsituatie en de wenselijke situatie op te heffen.
Bij de publieke omroep ligt het probleem iets genuanceerder, want ook ik prefereer het NOS Journaal boven Hart van Nederland en het RTL nieuws. Maar dat is puur omdat het voor de commerciële omroepen onmogelijk is om te concurreren met de publieke omroep vanwege de concurrentievervalsing. In de VS is weliswaar wel een publieke omroep, de PBS, maar daar zijn ook commerciële aanbieders zoals CNN, een nieuwszender van een hoger niveau dan het NOS Journaal hier. Zet de publieke omroep in de verkoop, en ik denk dat commerciële aanbieders best wel het NOS Journaal en Nova zouden willen voortzetten. Je zou alleen wat meer onderbrekingen krijgen voor reclame, maar dat is het mij wel waard als daar ongeveer € 800 miljoen mee kan worden bespaard.