Verkiezingen Tweede Kamer 2012: GroenLinks

Met de verkiezingen voor de Tweede Kamer in aantocht zal ik de verkiezingsprogramma’s van een aantal partijen evalueren op mijn weblog. Ik begin met GroenLinks, hun verkiezingsprogramma is hier onderaan de pagina te downloaden. In 2010 schreef ik over hun vorige verkiezingsprogramma.

Marktinterventie: van fleswater tot cultuursubsidies

De reden dat ik GroenLinks (GL) als eerste behandel is hun recente plan om de horeca gratis kraanwater te laten serveren. Als hun petitie daarvoor 25.000 handtekeningen krijgt, zullen ze een initiatiefwet indienen om het te verplichten. Dit voorbeeld illustreert in mijn ogen goed het verschil tussen de Nederlandse liberale partijen. Het is moeilijk voor te stellen dat D66, de VVD of de PVV met een vergelijkbaar plan zouden komen.

Van alle liberale partijen is GL het meest sociaalliberaal en links. Waar de gemiddelde liberaal houdt van een kleine overheid die niet onnodig ingrijpt in de markt  is dat bij GroenLinks duidelijk niet het geval. Zoals dit plan laat zien is hun drempel voor overheidsingrijpen relatief laag vergeleken met andere liberalen: te laag wat mij betreft.

Begrijp me niet verkeerd, ik haat gebotteld water net zo hard als GL. Maar dit is echt iets wat je kan overlaten aan de markt. Als genoeg klanten om kraanwater vragen en geen fleswater meer bestellen zal een restaurant het gaan aanbieden. GroenLinks verwijst naar het buitenland als voorbeeld, waar gratis kraanwater in de horeca normaal is. Maar zou daar wetgeving zijn die het verplicht?

Kortom, typisch een probleem dat beter kan worden opgelost door te stemmen met de portemonnee in plaats van wetgeving. Wat als liberaal misschien nog wel te rechtvaardigen zou zijn is een extra belasting op fleswater, dat zou de consumptie er van ook reduceren zonder de aanpassing van de Drank- en Horecawet die GL wil.

Maar deze bereidheid tot marktingrijpen gaat veel verder dan gebotteld water. Het is niet anders met de cultuursubsidies waar ik eerder al over schreef. Het wordt mij niet duidelijk uit het verkiezingsprogramma of GL de bezuinigingen van het kabinet-Rutte op cultuur wil terugdraaien, maar op pagina 30 is te lezen dat er niet (verder?) op wordt bezuinigd en dat er meer wordt geïnvesteerd in innovatief kunstaanbod, talentontwikkeling en cultuuronderwijs. Ook wordt het lage btw-tarief van 6 procent voor podiumkunsten en beeldende kunsten gehandhaafd na 2013.

Met de laatste twee punten heb ik in principe geen probleem, al ben ik benieuwd wat die investering in cultuuronderwijs precies inhoud. Maar over de eerste twee punten kan ik kort zijn: laat het over aan de markt. De overheid moet cultuur niet actief (i.t.t. passief door dat lage btw-tarief bijvoorbeeld) subsidiëren, burgers kunnen zelf bepalen wat zij leuk vinden qua cultuur. Als er dan een orkest over de kop gaat omdat de subsidiekraan is opgedroogd, is er blijkbaar geen interesse in hun werk.

Wat mij dan wel positief opvalt op pagina 31 van het programma zijn de plannen van GroenLinks met de publieke omroep. Zij willen – net als de VVD – terug naar twee netten en een einde aan de verzuiling. Persoonlijk zou ik het echter ook prima vinden als de publieke omroep wordt afgeschaft omdat het net als cultuur kan worden overgelaten aan de markt.

Geen zicht op financiën

Op het punt van financiën is het verkiezingsprogramma angstvallig stil. Op pagina 3 wordt ‘een sluitende begroting’ genoemd en onder aan pagina 19 wordt verteld dat GL het begrotingstekort ‘zo snel als verantwoord’ wil wegwerken. Maar hoe snel dan? De VVD is er in ieder geval duidelijk over, volgens hun programma streven zij naar begrotingsevenwicht in 2017 en willen ze 24 miljard bezuinigen.

Ik kan het nergens vinden in de documenten van GL zelf, maar als ik RTL Nieuws mag geloven wil GL tussen 2017 en 2019 ook begrotingsevenwicht. Daarbij valt op dat D66, PvdA en CDA net als de VVD in 2017 ook begrotingsevenwicht willen hebben, en dat SP en PVV het ‘op termijn’ willen bereiken. De Volkskrant leest echter hetzelfde in het programma van GL als ik: er wordt simpelweg geen jaartal genoemd. Mijn conclusie is dat er wél een jaartal werd genoemd in het concept, maar niet in de finale versie.

We zullen het zien wanneer de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s door het CPB worden gepresenteerd op 27 augustus. Maar tot dan is het programma van GL op dit vlak niet transparant. Ze hadden een apart hoofdstuk moeten weiden aan de financiële plannen. De Volkskrant merkt op dat ook andere partijen hier last van hebben en dat de VVD het meest transparant is op dit punt.

Pro-Europees

Het wordt weliswaar niet echt onder de aandacht gebracht als hoofdpunt, maar het programma maakt duidelijk dat GL pro-Europees is (pagina 30). In Nieuwsuur werd in juni een goede uitleg gegeven door econoom Barbara Baarsma over hoe de Eurocrisis is op te lossen: door een meer federaal Europa. Een aanbeveling die gedeeld wordt met het CPB.

De VVD, de PVV en de SP zijn eurosceptisch terwijl GL en D66 pro-Europees zijn. Rutte wil naar eigen zeggen liever ‘de brand blussen’ dan praten over ‘institutionele vergezichten’. De brandweer moet zeker snel in actie komen, maar zodra de brand is geblust zou ik ook zo snel mogelijk een nieuw huis gaan bouwen dat minder vatbaar is voor brand.

Ik heb niks tegen een federaal Europa. Dat wordt ook wel schertsend de ‘Verenigde Staten van Europa’ genoemd, maar is federalisme zoals in de VS dan zo verkeerd? De EU-lidstaten hebben minder met elkaar gemeen dan de staten van de VS, maar dat is een kwestie van machtsbalans tussen de staten en de federale regering; in de EU kan die balans meer uitslaan naar de lidstaten.

Als het Europees Parlement dan ook machtiger wordt zoals GL voorstelt dan zouden er nog minder bezwaren zijn. Vooral hun standpunt voor grensoverschrijdende kieslijsten voor het Europees Parlement vind ik interessant. Als er een Bulgaar is met goede ideeën dan wil ik daar best op stemmen.

In plaats van doormodderen moet er werk worden gemaakt van dat meer federale Europa, en daarvoor acht ik de pro-Europese partijen het meest geschikt.

Overig

Ik kan nog lang doorgaan, maar dan kan ik beter een boek schrijven in plaats van een weblogpost. Daarom zal ik nog kort wat overige punten ter sprake brengen.

Ik ben het grotendeels eens of ten minste niet oneens met de plannen voor de groene economie van GroenLinks. Alleen denk ik niet dat kernenergie zo snel mogelijk moet worden uitgefaseerd. Zie wat dat betreft ook mijn post over hun vorige verkiezingsprogramma.

Op het asielbeleid verschil ik het meest met GL. Ze willen een kinderpardon (hier schreef ik al eerder over), ze ‘nodigen jaarlijks een groep kwetsbare vluchtelingen uit om hier een nieuw bestaan op te bouwen’ en willen een ‘warm vluchtelingenbeleid’ (pagina 11).

Wat mobiliteit betreft is het goed om te zien dat GL kiest voor ambitieuze investeringen in openbaar vervoer in plaats van het asfalt waar het kabinet-Rutte zich op heeft blindgestaard. Ook willen ze dat stomme paradepaardje van de VVD, 130 kilometer per uur, terugdraaien. Maar ze willen ook nog steeds de kilometerheffing (pagina 17 en 18). Daar ben ik nu meer genuanceerd over, ook al blijft het duur. De implementatie van kilometerheffing in Singapore bijvoorbeeld biedt ook voordelen.

Tot mijn verrassing is GL voorstander van een variant van een sociaal leenstelsel voor studiefinanciering. Dit had ik eigenlijk niet van ze verwacht gezien hun linkse oriëntatie, maar een zoekactie leert dat zij al langer voorstander zijn van dat systeem. De basisbeurs en langstudeerboete schaffen ze af, de aanvullende beurs gaat omhoog en het collegeld omlaag (pagina 22). Ik zie geen bezwaar omdat onderwijs zo toegankelijk blijft terwijl er ook geld wordt bespaard.

Jammer genoeg gelooft GL in positieve discriminatie, zoals een vrouwenquotum en ander voorkeursbeleid voor etnische minderheden. Niet alleen is dat veel bemoeizucht, maar het lijkt mij ook niet bevorderlijk voor de status die een persoon geniet in een organisatie als die is aangenomen ‘voor het quotum’ (pagina 22 en 23).

Als bestuurskundige viel mij op dat GL het aantal zelfstandige bestuursorganen wil terugbrengen. Ik kan een aantal redenen bedenken, maar ben benieuwd wat de motivatie van GL is. Er wordt geen toelichting op gegeven (pagina 30), maar op de website van GL is te lezen dat ze het gebrekkige toezicht op zbo’s een probleem vinden. Ik kan mij dat goed voorstellen na het debacle met het COA. Maar ze zouden net als andere partijen meer concreet moeten zijn, welke zbo’s moeten eraan?

Conclusie

Ik heb veel sympathie voor GL. Naast de eerder genoemde standpunten vind ik de motie-Vendrik en het standpunt dat Nederland een republiek moet worden ook zeer lovenswaardig in dat opzicht. Maar er zijn te veel haken en ogen die mij er van weerhouden om op GL te stemmen.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven