Het hogesnelheidsspoor in Frankrijk moet sneller

In mijn vorige verhaal schreef ik over mijn vakantie in Biarritz, maar ik wil hier graag afzonderlijk reflecteren over de hogesnelheidstrein die ik gebruikte voor de reis naar die stad.

Eerst gebruikte ik de tram en metro om van Den Haag naar Rotterdam te reizen. In Rotterdam gebruikte de Thalys om over de hogesnelheidslijn door Antwerpen en Brussel naar Parijs te reizen, met Gare du Nord als eindbestemming. Niet geheel verrassend ligt dit station ten noorden van het centrum van Parijs. Toen was het nodig om met metrolijn 4 van Gare du Nord naar Gare Montparnasse te reizen, wat ten zuidwesten van het centrum ligt. Daar gebruikte ik de TGV hogesnelheidstrein om door Bordeaux, Dax en Bayonne te reizen voordat ik uitstapte bij Biarritz.

De reistijden waren als volgt:

  1. De reis tussen Rotterdam en Gare du Nord kostte 2:37 uur voor de heenreis en 3:05 voor de terugreis.
  2. De overstap en wachttijd in Parijs bedroeg 1:12 uur voor de heenreis en 2:14 voor de terugreis.
  3. De reis tussen Gare Montparnasse en Biarritz kostte 4:16 uur voor de heenreis en 4:13 voor de terugreis.

Ik merkte een aantal dingen op. De reistijd tussen Rotterdam en Gare du Nord varieerde nogal. Om de een of andere reden suggereert Google Maps een reis die een andere metrolijn met de bus combineerde, in plaats van alleen metrolijn 4. De overstap met metrolijn 4 vereiste niet meer dan 20 minuten voor de metro zelf en 20 minuten voor het lopen van de metro naar de treinstations. Vooral op de terugreis werd daar veel tijd verspild. In tegenstelling tot de TGV Euroduplex is de Thalys geen dubbeldekstrein, dus instappen is minder efficiënt. Omdat de Thalys veel langer is hebben passagiers meer tijd nodig om naar hun wagon te lopen op de perrons.

Volgens The Train Line is de afstand tussen Rotterdam en Gare du Nord 370 kilometer en de afstand tussen Gare Montparnasse en Biarritz 668 kilometer. De maximumsnelheid van de TGV Euroduplex (op normale commerciële routes) is 320 kilometer per uur, welke daadwerkelijk bereikt werd (het wordt op monitoren in de trein getoond) tussen Parijs en Bordeaux. De afstand tussen Parijs en Bordeaux is 499 kilometer en het kost de TGV Euroduplex gemiddeld 2:20 uur om die afstand af te leggen.

Met deze informatie kunnen we de gemiddelde snelheid over de trajecten berekenen:

  1. Rotterdam naar Parijs: 141 km/u (uitgaande van 2:37 uur reistijd)
  2. Parijs naar Bordeaux: 214 km/u
  3. Bordeaux naar Biarritz: 90 km/h (uitgaande van 1:53 uur reistijd)

Het is logisch dat de route van Rotterdam naar Parijs langzamer is dan Parijs naar Bordeaux omdat de eerste route stops heeft in Antwerpen en Brussel, terwijl de tweede geen stops heeft. Maar dat verklaart niet het volledige verschil. Op de route merkte ik dat de Thalys ook significant vertraagde op punten in België waar je het niet verwacht, naast het deel van de route dat door Antwerpen en Brussel heen gaat en waar geluidsoverlast mogelijk een factor is. De route tussen Bordeaux en Biarritz is ellendig traag, maar dat is omdat de TGV over gewoon spoor rijdt in plaats van toegewijd hogesnelheidsspoor.

De reis van Parijs naar Bordeaux is snel, maar de volledige reis is veel te traag. Als we onze klimaatdoelen willen behalen en vliegtuigpassagiers willen overhalen om de trein te nemen, moet dit verbeterd worden.

Mijn verbeterplan zou er als volgt uitzien:

  1. Stop met de Thalys en laat een TGV Euroduplex (tegen de tijd dat dit plan is geïmplementeerd is dat waarschijnlijk de opvolger, de Avelia Horizon) rijden van Amsterdam naar bestemmingen in Frankrijk en verder.
  2. Bouw een nieuw TGV-station voor alle TGV-treinen die stoppen in Parijs, zodat een overstap naar een ander station in Parijs niet meer nodig is. Dit is al het geval in Madrid, waar er een tunnel is aangelegd tussen de stations Chamartin en Atocha voor hogesnelheidstreinen. Zo’n TGV-station zou uiteraard gebouwd moeten worden naast de buitenwijken van Parijs en vereisen dat passagiers meer tijd kwijt zijn om naar het centrum van Parijs te reizen, met als voordeel dat het TGV-verkeer om Parijs heen sneller zou zijn.
  3. Begin eerder met het bouwen van hogesnelheidsspoor van Bordeaux naar de Spaanse grens. Spanje is al veel dichter bij de voltooiing van hun hogesnelheidsspoor naar de Franse grens (2023 in vergelijking met 2032). De voortgang van de LGV Montpellier–Perpignan is zelfs nog trager. Dat is de laatste ontbrekende schakel van 150 kilometer in het Franse hogesnelheidsspoor naar Spanje aan de Mediterrane zijde. Die route zal operationeel zijn in 2040, wat beschamend is.
  4. Verminder het aantal stops na Bordeaux door de stop in Dax te schrappen. Dit is maar een dorp met iets meer dan 20,000 inwoners. Schrap de stop bij Biarritz ook, omdat Bayonne groter is en toch al erg dicht bij Biarritz ligt. Deze stops bij kleine dorpen vertragen de reis terwijl ze weinig opleveren.

Laten we aannemen dat al deze maatregelen worden gerealiseerd en dat het mogelijk is om een gemiddelde snelheid van 200 km/u te halen, inclusief stops. Als we er van uitgaan dat de afstand tussen Amsterdam en Madrid over het spoornetwerk ongeveer gelijk is aan de 1.800 kilometer over de weg, dan kan een treinreis van Amsterdam naar Madrid in negen uur gedaan zijn. Het zal zeker duur zijn, maar het is een kwestie van politieke wil. Spanje heeft al laten zien dat het mogelijk is omdat het hogesnelheidsnetwerk daar veel uitgebreider is. Spanje is het ook nog steeds significant en snel aan het uitbreiden, terwijl Frankrijk achterop raakt. Als we een excellent hogesnelheidsnetwerk in Frankrijk dat kan concurreren met luchtvaart serieus willen nemen is het essentieel dat deze verbeteringen worden geïmplementeerd.

Vakantie Biarritz in september 2021

Vroeger ging ik vaak surfen bij Scheveningen, een paar dagen per maand ongeveer. Ik stopte daarmee toen onze eerste en tweede dochter werden geboren, omdat ik er niet genoeg tijd meer voor had. Een andere reden was dat Hart Beach, mijn surfschool daar, stopte met de lessen die ad hoc werden georganiseerd op dagen met goede golven. In plaats daarvan zouden zij lessen organiseren op een specifieke datum en tijd, met skateboarden als alternatief als er slechte golven waren. Dit trok mij niet aan en daarom stopte ik compleet met hun lessen. Mijn voornemen om dan maar alleen een plank te huren kwam niet van de grond vanwege de schaarse dagen met goede golven en mijn onmacht om die dagen op te merken en te gaan surfen.

Ik vind surfen echter nog steeds geweldig leuk. Ik keek weer uit naar een surfvakantie in Frankrijk, Portugal of Spanje, waar de golven zoveel beter zijn dan in Scheveningen. In september 2017 bezochten wij Peniche in Portugal en hadden wij goede golven. In mei 2019 bezochten wij Capbreton in Frankrijk, wat ook goede golven had moeten hebben. De World Surf League (WSL) organiseert de wereldkampioenschappen immers in het aangrenzende Hossegor. In plaats daarvan kregen we matige golven in mei. Ik dacht dat we in de verkeerde tijd van het jaar waren gekomen en dat het beter was geweest om in september en oktober te komen (wanneer de WSL hun evenementen daar daadwerkelijk houdt).

Ik vroeg Stephanie of ze het goed vond als ik op surfvakantie ging voor zes dagen in september, omdat ze zelf niet houdt van surfen. Zij vond het lastig om alleen met onze twee dochters te zijn, maar was toch zo lief om mij te laten gaan. Ik weet niet of dit normaal is voor jonge ouders, maar ik weet wel dat het geen probleem was voor mijn ouders. Mijn moeder zorgde voor ons als mijn vader een week op wintersportvakantie ging met zijn vrienden, ieder jaar. Vice versa zorgde hij voor ons als mijn moeder op vakantie ging met haar vriendinnen.

Omdat de Spaanse spoorwegen (Renfe) was gestopt met de nachttrein van Irun naar Lissabon wegens COVID19 waren mijn opties deze keer meer beperkt. Ik sta er immers op dat ik geen vliegtuig gebruik en wilde niet meer dan twee dagen besteden aan de heen- en terugreis. Ik besloot wederom naar Frankrijk te gaan, Biarritz deze keer. Biarritz is een leukere plaats om te verblijven dan Capbreton of Hossegor omdat het een grotere stad is met meer karakter is dan die twee kleinere dorpen.

Voordat ik besloot te gaan in september raadpleegde ik eerst de statistieken van Magic Seaweed. In september zou het stand van Côte des Basques aan de zuidzijde van Biarritz 60% kans hebben op dagen met surfbare golven. Misschien niet zo goed als de 82% voor het strand van Cantinho da Baia aan de noordzijde van Peniche, maar zeker beter dan de 9% voor Scheveningen.

Toen ik arriveerde in Biarritz betaalde ik voor een intensieve surftraining (twee lessen van negentig minuten iedere dag) bij de Jo Moraiz Surf School. Dit was voor alle vier dagen die ik verbleef in Biarritz. Deze school, net zoals een aantal anderen, geeft hun surflessen aan de noordelijke kant van Côte des Basques, waar het beschut is door land dat verder de zee in reikt en de golven beter zouden zijn. Zelfs in september (wanneer het minder druk is dan de zomermaanden) is deze plek erg druk, met veel surfscholen die hier concentreren. Vaak moest ik een poging een golf te pakken dan ook afbreken omdat er mensen voor mij lagen of omdat ik een drop in riskeerde op anderen die voorrang hadden voor een golf.

Dit strand is ook zeer beperkt door de getijden, omdat het verdwijnt bij vloed. Bij vloed is hier niet te surfen omdat je een botsing met de rotsen riskeert. Vanwege deze beperking had ik op drie dagen twee surflessen achter elkaar zonder pauze. Niets wat ik niet aankon, maar het is moeilijker om golven te pakken als je al moe bent van het peddelen na de eerste les.

Wat voor mij het meest belangrijk was is de kwaliteit van de golven. Helaas bleken deze aan de matige kant te zijn. De meeste golven die ik zag waren closeout golven, die tegelijkertijd over hun gehele breedte snel broken. Deze zijn niet geschikt om op te surfen. In het slechtste geval resulteerden deze in een nare wipeout, waarin ik van mijn surfplank val en paar keer onderwater over de kop ga. In het beste geval kreeg ik een saaie rit rechtdoor naar het strand, zonder mogelijkheden om te manoeuvreren op de golf.

Surfbare golven zijn left handers, right handers of a-frames. Deze breken respectivelijk naar links, rechts of beide kanten op vanuit het perspectief van de persoon die er op surft. Ik zag maar zeer weinig van deze golven en merkte op dat iedereen hier moeite mee had, het was moeilijk om een goede golf te pakken. Op een dag waren de golven hoog, tot twee meter, op een andere dag een meter, maar ze leken zich hetzelfde te gedragen in closeouts. Op de laatste dag was de zee grotendeels te plat en te rommelig om een golf te kunnen pakken.

Tot mijn teleurstelling kreeg ik geen golven die beter waren dan de golf die ik eens surfde op een stormachtige herfstdag in Scheveningen. Ik wist een mooie left hander te pakken relatief ver van het strand en kon daar minstens vijf seconden op surfen. In dat moment leek de tijd te stoppen terwijl ik in staat van flow zat. Ik surfde op die golf alsof ik Poseidon zelf was, hoewel die golf nog tam was bij de standaarden van betere surfplekken. Ik had gehoopt meer van dat soort ervaringen te hebben in Biarritz, maar dat is niet gebeurd.

Ik vroeg mijzelf af, waar zijn die makkelijke golven die geschikt zijn voor longboarders, die langzaam breken en het toestaan om er lang op te surfen? Het soort golf dat je ziet in deze video van Batu Bolong op Bali? Na wat zoeken kwam ik er achter dat de 2018 Longboard Pro, georganiseerd door de WSL, op Côte des Basques werd gehouden van 7 tot 10 juni in 2018. Juni, een van de maanden met de minste kans op goede golven daar volgens de statistieken van Magic Seaweed. Maar in de highlight video voor dat evenement zie ik een aantal mooie golven. Ik had betere golven voor september verwacht, maar ik neem aan dat goede golven erg afhankelijk zijn van geluk. Ik zie dat de WSL acht of meer dagen reserveert voor hun evenementen zodat ze de dag met de beste golven er uit kunnen kiezen voor hun kampioenschappen. Blijkbaar waren mijn vier dagen niet genoeg en had ik gewoon pech.

Ik denk dat ik niet in staat was om mijn vaardigheden significant te verbeteren vanwege de matige golven in Biarritz. Wat ook niet hielp was dat de surfschool niet aan mijn verwachtingen voldeed. De instructeurs en het andere personeel van de Jo Moraiz Surf School waren allemaal vriendelijk, maar ze deden niet genoeg moeite om hun klanten te leren kennen. De instructeur met wie ik op de eerste dag begon paste zijn adviezen goed aan op mijn ervaring, maar toen ik twee lessen had met andere instructeurs moest ik mijn niveau opnieuw aan hen uitleggen. Dit had vermeden kunnen worden met een goede kennismakingsprocedure en het van te voren inlichten van de instructeurs. Iedereen kon Engels praten, maar op sommige momenten was er toch een taalbarrière.

Tijdens twee lessen was er zelfs geen instructeur voor de groep in de groene (ongebroken) golven waar ik in zat, alleen een voor de groep beginners in de witte (al gebroken) golven. In feite kreeg ik dus niet waarvoor ik had betaald en had ik op die momenten dus beter alleen een wetsuit en plank kunnen huren.

Nog meer problematisch was dat ze niets vertelden over surf etiquette en peddeltechniek. Dat laatste laat zich vergelijken met een kind dat leert fietsen niet vertellen dat het vaart moet maken om niet om te vallen. Zoals Kale Brock en Rob Case ons vertellen op YouTube is peddelen een essentiële vaardigheid en maakt het een groot verschil als er efficiënt gepeddeld wordt. Het grootste deel van een surfsessie bestaat immers uit peddelen.

In hun verdediging, deze surfschool ontving veel mensen voor een of twee incidentele lessen, niet een volledig intensief programma van vier of vijf dagen. Ik begrijp dat je niet zoveel tijd kunt besteden aan het uitleggen van surfetiquette en peddeltechniek, maar ik denk ook dat het geen excuus kan zijn. Als het in een YouTube video van een paar minuten kan worden uitgelegd, kan je de onderwerpen ook in vijf of tien minuten in je les toelichten.

Hoewel het niet slecht was, zou ik de Jo Moraiz Surf School niet aanraden. Ik weet niet hoe ze verhouden met de andere surfscholen in Biarritz, maar vergeleken met de instructeurs van Hart Beach of het surfkamp in Peniche was het niet goed genoeg. In dat surfkamp volgden de instructeurs de voortgang van hun klanten. Er was een videoanalyse en adequate theoretische uitleg over surfen, hoewel zij ook niet veel aandacht besteedden aan peddelen. De volgende keer zal ik meer kritische vragen stellen aan surfscholen om te bepalen of ze het waard zijn. Misschien ga ik naar een surfkamp of huur ik enkel een wetsuit en plank. Ik ben van plan om weer meer bij Scheveningen te surfen zodat ik niet uit vorm aan mijn surfvakanties begin.

Deze post is nogal lang geworden, maar ik wil het positief eindigen. Hoewel het niet is wat ik er van verwacht had en de golven teleur stelden, heb ik er toch van genoten. Voor mij is het tot op zekere hoogte altijd leuk is om in het water te zijn. Het beste van deze vakantie was mijn gezelschap, mijn vader. Hij ging niet mee om te surfen, maar om te fietsen in de omgeving van Biarritz. Het was erg leuk om zoveel tijd met hem te besteden. Deze surfvakantie laat mij laat verlangen naar een volgende surfvakantie in 2022. Ik wil nose riding op een longboard leren en ik wil leren surfen op een shortboard. Misschien zelfs gebarreled worden als mijn geluk en vaardigheden het toestaan.

Waarom wij de Chinese territoriumdrift moeten stoppen

China is de laatste jaren ijverig bezig met het bezetten van het land van haar buren. In mei dit jaar was er een nieuwsbericht dat China in het geheim drie dorpen heeft gebouwd in een afgelegen vallei in Bhutan. Dit past in een patroon, omdat China ook vorig jaar vanuit het niets met een claim kwam op het Sakteng natuurreservaat in Bhutan. Eerder stond dat gebied zelfs op een Chinese kaart uit 2014 als het territorium van Bhutan weergegeven. Blijkbaar is het allemaal onderdeel van China’s plan om India dwars te zitten, waar China al langer grensconflicten mee heeft. Bhutan ligt tussen China en India in en is een bondgenoot van de laatste.

Maar China beperkt zich niet tot die grens. Ook de Zuid-Chinese Zee is niet veilig voor China’s ongegronde territoriale claims. China schendt met regelmaat de exclusieve economische zone (waar een staat het alleenrecht op o.a. vissen heeft) van de Filipijnen. Hoewel een internationaal gerechtshof de Chinese claims verwierp, blijft China doorgaan. De Filippijnse president Duterte probeerde eerst China tegemoet te komen en handhaafde de gerechtelijke uitspraak niet, maar hij lijkt er nu genoeg van te hebben. Naast de Filipijnen klaagde ook Maleisië over Chinese schending van haar luchtruim in de Zuid-Chinese Zee. De Verenigde Staten stelden dat het de Filipijnen als haar bondgenoot te hulp zou komen bij Chinese agressie.

Nog meer alarmerend is het dreigement van China eerder dit jaar dat er oorlog komt als Taiwan zich onafhankelijk verklaart. China meent dat Taiwan onderdeel is van China, maar het dat is het verdraaien van de geschiedenis. De Chinese Communistische Partij kwam immers aan de macht nadat de Republiek van China door hen naar Taiwan was verdreven. Het is dus juist China dat onderdeel was van Taiwan. De VS reageerde kalm, met een bericht dat spanningen over Taiwan niet tot een confrontatie hoeven te leiden.

Hoewel de VS wel terugduwen, doet mij dit allemaal toch te veel denken aan het ‘appeasement’ van Nazi-Duitsland in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. Toen werd in het Verdrag van München een deel van Tsjecho-Slowakije aan Nazi-Duitsland toegekend om dat land tegemoet te komen. Nu wordt er niets formeel weggegeven, maar laten we het in feite toch gebeuren: China bezet territorium en gaat daar niet meer weg. Het negeert klachten van haar buurlanden en gaat door op dezelfde voet. Genocide op de Oeigoeren binnen de Chinese grenzen gaat al te ver, maar het inpikken van territorium van andere staten moet een rode lijn zijn. Het is al schandalig dat Rusland kon wegkomen met de annexatie van de Krim, maar als het nog machtigere China zijn gang kan blijven gaan met annexaties is het einde zoek.

De enige manier om hier iets aan te doen is nog meer assertiviteit. We willen een gewapend conflict vermijden, maar we kunnen veel meer doen met sancties. Serieuze sancties die de Chinese export flink pijn doen lijken het enige te zijn waar China naar luistert. En dat werkt alleen als iedereen meedoet: naast de VS ook de buurlanden van China en de EU. Als China land inpikt, kunnen wij de Chinese eigendommen in het buitenland dreigen te confisqueren, zoals de haven van Piraeus bij Athene bijvoorbeeld. Op Taiwan zouden de VS, op verzoek van Taiwan uiteraard, een militaire basis kunnen bouwen. Dit is niet anders dan wat de VS in Zuid-Korea en Japan hebben gedaan ter bescherming van hun bondgenoten. De relatie met China zou tot een dieptepunt zakken, maar het zou China wel afschrikken van een mogelijke invasie van Taiwan.

Bespreking van de Samsung A52 5G telefoon

Een aantal weken geleden ontvingen ik en Stephanie onze nieuwe telefoon, de Samsung A52 5G. Ik ontving de telefoon van mijn nieuwe werkgever en voor Stephanie schafte ik deze telefoon aan met een abonnement bij T-Mobile. We kozen T-Mobile omdat zij ons een extra korting gaven en meer mobiele data omdat zij al onze internet provider zijn (voor onze glasvezelverbinding).

Ik koos een Samsung A52 5G omdat het een relatief nieuw model is met goede hardware en een betaalbare prijs rond de € 380. Hoewel het niet zo goed is als het beleid van Apple, belooft Samsung dat deze telefoon driemaal wordt bijgewerkt naar nieuwe Android versies. Effectief betekent dit dat de telefoon drie jaar lang wordt bijgewerkt, plus een jaar extra voor alleen het dichten van veiligheidslekken. En zoals ik eerder schreef produceert Samsung geen telefoons in China, die grote mensenrechtenschender.

Het enige wat mij serieus ergert is alle bloatware die wordt verscheept met de A52 5G en andere Samsung telefoons. Het schijnt niet meer zo erg te zijn als voorheen, maar voor mij is het nog steeds irritant. Een klein deel van de bloat is nuttig, zoals de Microsoft apps die ik ook nodig heb voor mijn werk. De meeste zijn echter Samsung’s eigen apps, welke inferieure imitaties zijn van hun Google tegenhangers.

Waarom kocht ik geen Google Pixel telefoon dan? De Pixel 4a wordt voor ongeveer dezelfde prijs verkocht, de Pixel 5 voor € 630. Ik denk niet alleen dat de Pixel 5 te duur is, maar bij het vergelijker van de hardwarespecificaties lijkt de A52 5G beter dan beide Google telefoons. Hetzelfde geldt voor de Fairphone, die ik ook overwoog en wordt verkocht voor € 440: hardware is inferieur, draait nog steeds op Android 10 en heeft zelfs geen OLED-scherm. En hoewel ik het niet gecontroleerd heb vermoed ik dat zowel de Google telefoons als de Fairphone in China worden geproduceerd.

Gelukkig zijn er oplossingen voor de bloatware. Omdat sommige bloatware niet op de normale wijze er afgeschopt kan worden, moest ik ADB gebruiken om ze uit te zetten. Volg gewoon gidsen zoals deze of deze. Ik gebruikte deze lijst hier om specifieke paketten van mijn telefoon te verwijderen en kan bevestigen dat mijn telefoon nog steeds goed werkt zonder alle irritante bloatware.

Daarna paste ik instellingen aan om spionage van Android te beperken. Er is een goede gids over welke opties zijn uit te zetten. De meer strenge maatregelen beperken de functionaliteit van zaken zoals Google Assistant, maar ik koos er voor om het allemaal te volgen en kan bevestigen dat het goed voor mij werkt. Een andere maatregelen die wordt geadviseerd in de gids en die ik zeker kan aanraden is het gebruik van apps die je privacy respecteren in plaats van de standaard apps van Google. In plaats van Google Chrome gebruik ik Firefox als mijn standaard webbrowser met de Privacy Badger add-on voor het blokkeren van trackers en DuckDuckGo als de standaard zoekmachine. Ik gebruik Signal voor instant messaging, ProtonMail voor e-mail, ProtonCalendar voor kalenders en BitWarden voor het opslaan van wachtwoorden.

Ik gebruik af en toe nog wel wat Google diensten. Er is geen vervangen voor het plannen van routes met het openbaar vervoer zoals Google Maps dat biedt. Soms heb ik Google, Google Scholar of Google Books nodig voor dingen die ik niet kan vinden met DuckDuckGo. Omdat ProtonMail het delen van kalenders niet ondersteunt heb ik Google Agenda nodig om onze collectieve agenda te delen met mijn vrouw. Idealiter zou een app als maps.me het plannen van openbaar vervoer routes implementeren, zou DuckDuckGo betere zoekresultaten geven en een vervanger hebben voor Google Scholar en Google Books. Wanneer ProtonCalendar het delen van agenda’s implementeert kan ik mijn vrouw wellicht overhalen om daar naar over te stappen.

Voor de A52 5G zelf betreft, ik ben er nog niet zeker van of ik het fijn vind dat deze, net als bijna alle andere moderne telefoons, zo veel groter is dan mijn iPhone 6. Ik gebruik deze telefoon samen met de ‘silicone back cover’ van Samsung om het tegen vallen te beschermen. Deze heeft een ruw oppervlak om er voor te zorgen dat de telefoon minder snel uit je handen glijdt, maar een ander gevolg is dat de telefoon ook mijn broekzak binnenstebuiten trekt als ik deze uit mijn broekzak haal. Mijn laatste klacht is dat de vingerafdrukscanner onder het scherm niet zo accuraat is als de gewone vingerafdrukscanner van mijn iPhone 6. Het gebeurt te vaak dat mijn vingerafdruk niet herkend wordt. Voor wat betreft prestaties heb ik geen klachten, ik draai geen veeleisende apps zoals games en zie geen traagheid bij het gebruik van mijn telefoon. Het scherm is goed. Onder de streep is deze telefoon een goede keuze voor de combinatie van prijs en kwaliteit, mits je de bloatware opruimt.

Zouden GroenLinks en de PvdA moeten fuseren?

Vandaag was in het nieuws dat een kandidaat-partijvoorzitter van de PvdA pleit voor een fusie tussen de PvdA en GroenLinks. Samen met andere PvdA- en GroenLinks-leden heeft hij een manifest geschreven dat daar toe oproept. Dit manifest is naar eigen zeggen al door ondertekend door 6.500 leden van beide partijen.

Ik heb al eens eerder geschreven over wat ik denk van een fusie. Beide partijen zijn meer naar elkaar gegroeid, naar mijn idee vooral omdat de PvdA groener is geworden. Er zijn nog maar weinig verschillen die er echt toe doen, maar ik heb wel drie heel zichtbare en cruciale verschillen gevonden:

  1. CETA.
  2. Vleestaks.
  3. Vliegveld Lelystad.

Ik noemde CETA ook al in mijn eerdere post over een fusie, maar ik heb nog eens goed naar informatie gezocht. De PvdA was eerder voorstander, nota bene de huidige fractievoorzitter Liliane Ploumen heeft het als minister voor Buitenlandse Handel in het kabinet Rutte II altijd verdedigd. In oktober 2019 besloot de PvdA, nu in de oppositie buiten het kabinet Rutte III, het verdrag toch af te wijzen. Het klinkt mij als weinig principieel en hypocriet in de oren om dat pas te doen toen ze in de oppositie waren beland, maar laten we onze zegeningen tellen. In februari 2020 stemde de Tweede Kamer fractie van de PvdA ook daadwerkelijk tegen het verdrag, maar werd het verdrag met drie stemmen verschil toch aangenomen. Het is nu de vraag of de PvdA de rug recht gaat houden in de Eerste Kamer, waar nog gestemd moet worden over CETA.

De Eerste Kamer heeft de stemming over CETA immers uitgesteld tot na de laatste Tweede Kamer-verkiezingen. Dit betekent dat VVD en CDA tijdens de formatie van een nieuw kabinet de PvdA onder druk kunnen zetten om CETA te slikken als onderdeel van het regeerakkoord. De PvdA moet maar zorgen dat er in het regeerakkoord komt te staan dat CETA getorpedeerd wordt of dat het een ‘vrije kwestie’ wordt die geen onderdeel is van het regeerakkoord. We horen toch de hele tijd tijdens deze formatie dat iedereen een compact regeerakkoord wil schrijven? Dan kan CETA mooi afgeschoten worden door de Eerste Kamer wanneer er eindelijk eens over gestemd wordt. Waarom was CETA ook weer zo afgrijselijk? Lees deze brief aan de Eerste Kamer die is ondertekend door dertig advocaten, juristen en hoogleraren dan maar eens. Dat is de mooiste samenvatting die ik heb gelezen over het gevaar van een parallel rechtssysteem voor Canadese investeerders, dat bovendien in strijd is met onze Grondwet.

Als de PvdA-senatoren dit lezen: als jullie het in jullie hoofd halen om in te stemmen met CETA wil ik niets met de PvdA te maken hebben. Ik zal tegen een fusie tussen de PvdA en GroenLinks stemmen en zal geen lid worden van de fusiepartij. Hoewel ik over het algemeen wel houd van Sigrid Kaag, vind ik het een doodzonde en D66 onwaardig dat zij dit baggerverdrag toch door de Eerste Kamer wil loodsen.

Dan de vleestaks. Net als het Vliegveld Lelystad (in tegenstelling tot mijn eerder post ga ik het voortaan geen Lelystad Airport meer noemen, we leven hier in Nederland!) heeft de PvdA het gepresteerd om er niets over op te schrijven in hun verkiezingsprogramma van 105 pagina’s. In de Stemwijzer voor de laatste verkiezingen antwoordde de PvdA dat zij tegen een vleestaks is. Blijkbaar omdat de PvdA vindt dat vlees ook betaalbaar moet blijven voor de lagere inkomens. Het lijkt een sympathiek argument, maar als de PvdA consistent is dan zou zij dus ook tegenstander moeten zijn van accijnzen op alcohol. Zowel vlees en alcohol is bij matig gebruik (in tegenstelling tot tabak, waar ook accijns op wordt geheven) immers niet schadelijk voor de gezondheid en beide zijn luxegoederen die niet noodzakelijk zijn in ons dieet, dus voor mij is dat een terechte vergelijking. Maar ik hoor niets van de PvdA over de betaalbaarheid van bier en wijn voor lage inkomens?

Ten slotte Vliegveld Lelystad. Op de PvdA website staat een nieuwsbericht zonder datum, waarvan ik niet weet hoe oud het is. Op de website van de Omroep Gelderland staat een nieuwsbericht van 13 maart 2021, vlak voor de Tweede Kamer-verkiezingen die dit jaar zijn gehouden. Beiden vertellen dat de PvdA vindt dat het luchtruim en de aanvliegroutes op orde moeten zijn en impliceren voor mij sterk dat de PvdA daarna akkoord zou gaan met de opening van Vliegveld Lelystad. Jammer, want zo boeten de groene ambities van de PvdA in aan geloofwaardigheid.

Stel nou dat de PvdA-senatoren juist stemmen en CETA afmaken. Dan denk ik dat als de PvdA en GroenLinks inderdaad fuseren, we een nieuw verkiezingsprogramma kunnen schrijven. Beter bedenkt de programmacommissie dan zelf dat die vleestaks er moet komen en dat Vliegveld Lelystad op slot gaat. Zo niet, dan zal ik desnoods zelf een amendement gaan indienen op een partijcongres om dat te corrigeren. Er is namelijk meer dan voldoende steun onder de PvdA-kiezers voor een vleestaks. Ik heb een vermoeden dat er ook genoeg PvdA-leden zijn die een standpunt tegen Vliegveld Lelystad zouden steunen.

Te veel misinformatie in Seaspiracy

Een aantal weken geleden zag ik Seaspiracy op Netflix. Deze documentaire weet goed de aandacht van haar kijkers te trekken en shockeert hen met de weergave van hoe de visserij werkt. Maar tegen het einde van de documentaire, die concludeert dat vis eten niet duurzaam is en daarom vermeden zou moeten worden, had ik al twijfels. Hoe zit het dan met de mosselen die we in Nederland kweken, bijvoorbeeld? Ik weet mosselen weekdieren zijn en geen vissen, maar de documentaire gaat ook over garnalen, welke kreeftachtigen zijn.

Het blijkt dat mosselen plankton eten dat al overal in het zeewater zit, dus mosselteelt vraagt geen inbreng van voer en is zeer duurzaam. Ik ging mij verdiepen in de reacties op de documentaire, zoals die op het weblog van de Universiteit van Wageningen, de Sustainable Fisheries website van de Universiteit van Washington, Otter Strategies en een reactie die is gepubliceerd op Inverse. Ik stel voor dat iedereen deze zelf leest omdat het veel informatie is om samen te vatten, maar ik zal de meest belangrijke kritiek kort toelichten.

Het blijkt dat de zee helemaal niet leeg zal zijn tegen 2048 en dat veel visserij wel duurzaam is. De Marine Stewardship Council (MSC) gebruikt derde partijen om vast te stellen of een visserij een certificering krijgt in plaats van dat zij dit zelf doen. Ik denk wel dat het jammer is dat de MSC geen interview gaf aan de documentairemakers. Seaspiracy bekritiseert visteelt voor het gebruik van vismeel als voer voor geteelde vis. Het blijkt dat het aandeel van vismeel in het diëet van geteelde vis al sterk gereduceerd is over de afgelopen jaren. Daarnaast zal het straks vervangen kunnen worden door andere voerbronnen, zoals insecten. In sommige plaatsen in Zuidoost-Azië wordt zoetwatervis al duurzaam geteeld zonder vismeel.

Misschien de meest onthutsende beelden van de hele documentaire waren van een geteelde zalm die langzaam en levend werd gevild en opgegeten door zeeluizen. Zeeluizen zijn blijkbaar inderdaad een probleem, maar ze treffen ook wilde zalm. Omdat zeeluisinfecties zalm onverkoopbaar maken, hebben visteelers een sterke stimulans om het te voorkomen. Ik vond Seaspiracy zwak op dit punt, omdat het alleen wilde shockeren. Er was helemaal geen discussie van statistieken of wetenschappelijk bewijs over zeeluisinfecties.

Terwijl de reacties op Seaspiracy vaak wijzen op fouten in de verhouding tussen weggegooide plastic visnetten en plastic rietjes die in de documentaire worden gepresenteerd, lijken ze de kern van het probleem te negeren. Waarom wordt plastic in visnetten gebruikt? Visnetten werden al duizenden jaren gemaakt voordat plastic werd uitgevonden. Omdat het onmogelijk is voor wetshandhavers om het opzettelijk weggooien van die visnetten ver weg op zee in de gaten te houden, lijkt het makkelijker om wetgeving te maken voor de productie van visnetten. Ik hoop dat er wetgeving zal komen die het gebruik van materiaal dat niet biologisch afbreekbaar is in visnetten, zoals plastic, zal verbieden.

Elders op de Sustainable Fisheries website is er een interessante vergelijking gebaseerd op wetenschappelijke literatuur welke broeikasgasemissies van verschillende voedselbronnen vergelijkt. Rundvlees en geteelde katvis zijn de grootste boosdoeners, maar de Impossible Burger 2.0 en geteelde zalm geven veel minder emissies. De winnaars in de zin van laagste emissies zijn echter respectievelijk gevangen pelagische kleine vis, gevangen witvis en geteelde mosselen. Ze wijzen er ook op dat vis betere voedingswaarde dan de Impossible Burger heeft, welke veel verzadigd vet bevat.

Kleine pelagische vis is blijkbaar vis zoals ansjovis, sardines, makreel of haring, precies de vis die ik graag eet. Ik gebruik ook tonijn (met MSC certificering), vooral op pizza. Ik eet maar een of twee keer per week kleine hoeveelheden vis. Overwegende dat deze vis duurzaam gevangen kan worden, zie ik geen reden om mijn gedrag aan te passen.

Ik denk wel dat we allemaal de gidsen moeten raadplegen over welke vis duurzaam is, zoals de VISwijzer. Bijvoorbeeld, wat mij verbaasd is dat een zeer bedreigde soort zoals de Europese aal nog steeds gevangen mag worden. Ik weet dat overheden al maatregelen hebben genomen voor bescherming van de aal, maar het lijkt er op dat het niet genoeg is. Zolang overheden dit verzaken zullen consumenten zichzelf ook moeten verdiepen in welke vis duurzaam is en welke niet.

Het Westen moet zich niet langer laten intimideren door Rusland

Op 22 april kondigde Rusland aan dat zij een groot deel van haar troepen aan de oostgrens van Oekraïne gaat terugtrekken. Eerder dit jaar had Rusland daar namelijk 100.000 troepen gestationeerd, blijkbaar met het doel om Oekraïne te intimideren. Aan de oostgrens van Oekraïne bevinden zich de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loehansk, welke een aantal jaren geleden in opstand zijn gekomen tegen Oekraïne. We weten dat Rusland deze rebellen militair steunde (hoewel Rusland dat blijft ontkennen) en er ijverig Russische paspoorten heeft uitgedeeld. Nu is het argument van Rusland dat zij haar staatsburgers wil beschermen in deze opstandige provincies van Oekraïne. Rusland dreigt Oekraïne met oorlog als Oekraïne deze regio’s weer onder haar controle zou willen brengen of als het Westen zich met de situatie gaat bemoeien.

Toen Rusland tijdens de Syrische Burgeroorlog haar bondgenoot Syrië militair te hulp schoot in 2015 was het anders. Het Westen klaagde dat Rusland een dictatoriaal regime te hulp schoot dat op grote schaal mensenrechten schond, maar erkende impliciet dat Rusland het recht had om een bondgenoot te helpen. Het Westen uitte geen dreigementen dat Russische hulp aan Syrië zou leiden tot militair conflict tussen het Westen en Rusland. En nu laat het Westen zich wel intimideren door Rusland als het haar bondgenoot Oekraïne te hulp wil schieten? En het komt niet met een reactie nu Rusland ook de Straat van Kertsj heeft afgesloten voor buitenlandse marineschepen, zodat de marine van Oekraïne de toegang wordt ontzegd naar haar eigen territoriale wateren in de Zee van Azov?

Het is het een of het ander voor Rusland. Als Rusland vond dat het Syrië kon helpen, zou het geen probleem moeten zijn als het Westen troepen zou sturen om samen met Oekraïne de opstand in de Volksrepublieken Donetsk en Loehansk neer te slaan. Sluit Rusland de Straat van Kertsj voor buitenlandse marineschepen? Dan kan NAVO-lid Turkije de Bosporus sluiten voor Russische marineschepen. Dat had het Westen al veel eerder kunnen doen, als onderdeel van meer serieuze sancties om Rusland te dwingen de bezetting van de Krim op te geven. Laat Duitsland dan ook gelijk ophouden met die Nord Stream 2 gasleiding bijvoorbeeld. Want we lijken te zijn vergeten dat Rusland simpelweg de Krim heeft veroverd op Oekraïne en dat er niet stevig genoeg gereageerd is met sancties door het Westen. De sancties die wel werden ingezet maakten geen indruk op Rusland.

Een invasie van Donetsk en Luhansk is nog te verantwoorden omdat Rusland blijft beweren dat zij niets met die opstanden te maken hadden, maar de Krim is bezet door Rusland zelf. Omdat militaire actie tegen de Krim tot een groot militair conflict met Rusland kan leiden lijkt het beter om daar de route van sancties kiezen. Zelfs als dat militaire conflict met Rusland er wel zou komen, dan zou Rusland het onderspit delven tegen de gecombineerde legers van de EU-lidstaten, als we Binkov’s Battlegrounds mogen geloven. En dan hebben we het nog niet over de Verenigde Staten die de EU te hulp zou schieten. Dan is het wel te hopen dat het een conventionele oorlog blijft zonder nucleaire wapens, maar onder de streep genomen is het Westen degene die Rusland zou moeten intimideren, niet andersom.

De mislukte verkenning en Rutte’s geheugen

Gisteren en vandaag heb ik met veel belangstelling de debatten gevolgd over de mislukte verkenning na de verkiezingen. Ik denk niet dat Mark Rutte loog toen hij beweerde dat hij niet over Omtzigt had gesproken tijdens de gesprekken met de verkenners. Immers, liegen is het ‘opzettelijk vertellen van onwaarheden’, volgens een woordenboek als Van Dale. Ik zie geen reden voor opzet hier. Als Rutte immers gelijk had verteld dat hij had gesuggereerd om Omtzigt een ministerpost aan te bieden, hadden maar weinig mensen daar aanstoot aan kunnen nemen.

Omtzigt heeft het Rutte vaak lastig gemaakt als kritisch Kamerlid, maar ik zie geen slechte bedoelingen van Rutte in het aanbod van een ministerspost. Misschien denken anderen aan het Engelse spreekwoord ‘keep your friends close, and your enemies closer’ in de zin dat Omtzigt geen criticus van het kabinet meer zou zijn als hij zich zou moeten toewijden aan zijn taken als minister. Maar dat overtuigt mij niet, omdat het Omtzigt immers vrij zou staan een aanbod voor een ministerspost te weigeren.

Sommige fractievoorzitters waren er toch van overtuigd dat Rutte loog. Ik vond het jammer dat zij zo overdreven op Rutte moesten inhakken. Het enige feit is dat Rutte onwaarheden heeft vertelt. Maar, zoals Klaver en daarna ook Kaag zeiden, de verdediging van Rutte dat hij het zich niet meer herinnerde past in een patroon. De verdediging is sleets geworden nadat deze veelvuldig in het verleden is ingezet, zoals bij de dividendbelasting, Hawija, de Teevendeal en Halbe Zijlstra.

Maar laten we ons nu beperken tot Rutte’s optreden in de verkenning. Mijn geheugen is ook niet perfect, ik vergeet ook dingen. Ik vind het dan ook niet vreemd dat Rutte zich niet alles meer herinnerd, zeker als je jaren lang, dag in dag uit, zoveel informatie krijgt als minister-president. Maar wat ik dan toch verbazend vind is dat Rutte zich de grenzen van zijn herinneringen niet leek te realiseren toen hij voor de camera’s zei dat hij niet over Omtzigt gesproken had. Als hij het niet zeker wist had hij ook gewoon kunnen zeggen dat hij daar nog over na moest denken.

Daarna had hij in theorie de notulen van zijn gesprek met de verkenners kunnen nakijken. Als secretaris van GroenLinks Zuid-Holland schreef ik ook altijd notulen van onze vergaderingen en zorgde ik er voor dat ik deze liefst de dag er na al opstuurde naar de aanwezigen. Op de een of andere manier heeft het echter een week geduurd (de rel begon op donderdag 25 maart toen Ollongren werd gefotografeerd met haar notities) voordat Rutte op donderdag 1 april de notulen van zijn gesprek kon inzien. Ik begrijp niet waarom dat zo lang moest duren.

Als ik in een hoge functie zo veel problemen met mijn geheugen had en daarom onwaarheden verkondigde, zou ik wellicht al zijn ontslagen. Enerzijds zou ik Rutte misschien het voordeel van de twijfel geven. Laat ze doorgaan met de verkenning en snel met een nieuw kabinet komen. Het gedoe met de mislukte verkenning leidt te veel af van de crisis die nu bestreden moet worden. Anderzijds was het ook goed voorstelbaar dat de voltallige oppositie een motie van wantrouwen steunde en de coalitie een motie van afkeuring. Alle andere partijen hebben hun boten verbrand op een manier dat ze verdere samenwerking met Rutte voor zichzelf onmogelijk of op zijn minst ongeloofwaardig hebben gemaakt. Misschien is het vertrouwen het snelst te herstellen als Rutte toch opstapt als partijleider. Tamara van Ark, de nummer twee op de VVD-kandidatenlijst, als minister-president van het nieuwe kabinet dan maar?

De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 2021

De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 geeft mij gemengde gevoelens. Jammer dat de VVD weer de grootste is geworden. Het zal vast met de coronacrisis te maken hebben, waar dit kabinet ons ondanks alle kritiek toch redelijk goed doorheen loodst. Dit kabinet heeft meer dingen goed gedaan, zoals de versnelde stop met gaswinning in Groningen, het pensioenakkoord en het klimaatakkoord. Maar er is ook veel misgegaan, zoals het invoeren van 130 kilometer per uur als maximumsnelheid, de stikstofcrisis (wat ironisch genoeg weer leidde tot afschaffing van 130 kilometer per uur), de sleepwet, CETA, de afschaffing van het raadgevend referendum, de crisis op de huizenmarkt, het gebrek aan landelijke coördinatie bij ruimtelijke ordening, de (gelukkig mislukte) poging de dividendbelasting af te schaffen, het uitkleden van de rechtsbijstand, de flexibilisering van de arbeidsmarkt, de trage afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen en de toeslagenaffaire.

Toch heb ik liever de VVD dan de alternatieven op radicaal rechts. Ik had gehoopt dat Thierry Baudet was veroordeeld tot een bestaan in de afvoergoot, maar de weerzin tegen de maatregelen om de coronacrisis tegen te gaan heeft hem blijkbaar toch weer winst opgeleverd. JA21 lijkt dan tenminste nog iets redelijker dan zijn Forum voor Democratie. De PVV is ook nog steeds groot met een verkiezingsprogramma dat discrimineert en haaks staat op onze Grondwet.

Het is jammer dat GroenLinks flink wat zetels heeft verloren, maar ik denk ook dat het een terechte afstraffing is voor de hubris van Klaver tijdens de vorige formatie. Hij liet de formatie knappen omdat hij (misschien met opzet) overvroeg op het gebied van asielbeleid. Volgens mij had GroenLinks toen al mee moeten doen in de coalitie, ze hadden water bij de wijn moeten doen op het asielbeleid en dan iets kunnen binnenhalen op bijvoorbeeld het gebied van klimaat. Volgens de openbaar gemaakte gespreksverslagen van de verkenners zou GroenLinks nu wel graag mee willen doen en meer bereid zijn tot compromissen. Beter stappen ze dan maar in een coalitie met VVD, CDA, D66 en PvdA, want als ze nu niet meedoen overweeg ik om op D66 te gaan stemmen.

D66 heeft immers flink gewonnen en hun programma toont veel overeenkomsten met dat van GroenLinks. Het is een verademing dat deze partij er niet voor terugdeinsde om een ouderwets lang verkiezingsprogramma te schrijven waarin details niet worden geschuwd. Er staan veel dingen in waar ik enthousiast van wordt: halvering van de veestapel, invoering vleestaks, verhoging van de vliegtaks, betere aansluiting op het Europese netwerk van hogesnelheidstreinen, invoeren kilometerheffing, invoeren gratis kinderopvang, afschaffen huidige toeslagenstelsel.

Tegelijkertijd vind ik het merkwaardig dat D66 in het regeerakkoord van 2017 afsprak dat het raadgevend referendum zou worden afgeschaft, terwijl ze in hun programma voorstander zijn van een bindend correctief referendum. Dat hebben ze misschien moeten inleveren bij de onderhandelingen met de andere partijen. Tegelijkertijd vraag ik mij af waarom ze akkoord zijn gegaan met afschaffing terwijl er nog steeds geen bindend correctief referendum is ingevoerd. Ook op de sleepwet hebben ze in het regeerakkoord van 2017 een concessie gedaan, hoewel ze er enige waarborgen tegen massasurveillance voor hebben teruggekregen. Ook heeft D66 voor CETA gestemd, al is dat blijkbaar wel met het voornemen om op termijn het Investment Court System in CETA te vervangen door een Multilateraal Investeringshof dat beter zou werken, volgens het programma.

Over Lelystad Airport wordt het volgende geschreven in het programma: ‘Lelystad Airport kan alleen open voor burgerluchtvaart als dit niet leidt tot groei van de uitstoot en milieuvervuiling van luchtvaart in Nederland. Ook stellen we als voorwaarden dat er geen ‘laagvliegroutes’ zijn, er geen stikstofprobleem ontstaat en Lelystad alleen mag functioneren als overloopluchthaven van Schiphol.’ Hoewel ik meer vertrouwen heb in het GroenLinks standpunt dat Lelystad Airport per definitie niet moet openen, is dat een compromis waar ik mee zou kunnen leven.

Ik denk dat ik bereid zou zijn om D66 deze keuzes uit het verleden te vergeven, als ze waakzaam blijven voor potentieel machtsmisbruik door de AIVD en MIVD, als ze inderdaad streven naar verbetering van CETA, het invoeren van het bindend correctief referendum en een gekozen burgemeester. We zullen zien.

Dan tenslotte die suggestie dat de linkse partijen zouden moeten fuseren. Als we dat betrekken op de PvdA, GroenLinks en de SP, zie ik dat de laatste uit de euro wil stappen terwijl de eerste tegen een vleestaks is en voor CETA stemde. Als de PvdA progressiever zou worden en de SP minder extreem zou ik een fusie wel zien zitten, maar zo werkt het waarschijnlijk niet. Die fusiepartij zou dermate een compromis tussen de drie worden dat de kiezers van de drie partijen daar zich te weinig in zouden herkennen.

Is Rutte verantwoordelijk voor de toeslagenaffaire?

Tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart dit jaar kwam de toeslagenaffaire een paar keer aan bod. Onze minister-president Mark Rutte kreeg kritiek omdat dit onder zijn kabinet kon gebeuren. Hij trok zich die kritiek ook aan, nam eigenaarschap van het probleem en heeft excuses aangeboden aan de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Ik vroeg mij af hoe terecht dit is en heb daarom het eindverslag van de parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag en de verslaggeving in de media er nog eens op nagetrokken.

Hoewel de boetedoening van Rutte op zich te prijzen is, geeft het denk ik een verkeerd beeld van de functie van de minister-president en in hoeverre hij de mogelijkheden had om er iets aan te doen. Als we kijken naar de beschrijving van de functie en bevoegdheden van de minister-president dan zien wij dat al snel dat de toeslagen niet in zijn portefeuille zaten. De kinderopvangtoeslag en de fraudebestrijding vallen onder de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Financiën. De toeslagenaffaire werd pas in 2019 in de ministerraad besproken, eerder was Rutte niet geïnformeerd.

We mogen niet verwachten dat de minister-president andere ministers of staatssecretarissen op de vingers gaat kijken. De minister-president is de ‘eerste onder zijn gelijken’ en de andere bewindslieden hebben een eigen verantwoordelijkheid voor hun ministerie. De indruk die ik heb is dat Rutte vanaf 2019 weinig meer kon doen dan het beperken van de schade, het leed was toen al geschied. Ook daarna was hij afhankelijk van de andere bewindslieden voor de oplossing. Het is daarom terecht dat twee staatssecretarissen van Financiën (verantwoordelijk voor de Belastingdienst), VVD’er Eric Wiebes en daarna D66’er Menno Snel, en PvdA’er Lodewijk Asscher als minister van SZW, zijn opgestapt. Zij hebben echt geblunderd in de toeslagenaffaire, Rutte niet.

Wat we Rutte wel kunnen verwijten, en waar de ondervragingscommissie en Pieter Omtzigt ook op wijzen, is de slechte informatievoorziening naar de Tweede Kamer. De Rutte-doctrine speelt daarin een belangrijke rol. Dit is Rutte’s opvatting dat interne stukken met persoonlijke opvattingen van ambtenaren, die ter voorbereiding van een besluit worden opgesteld, niet openbaar gemaakt moeten worden. Anders zouden deze ambtenaren niet meer vrij kunnen discussiëren volgens Rutte. Vier hoogleraren staatsrecht maakten al korte metten met deze interpretatie van Rutte.

Het is begrijpelijk dat Rutte als gezicht van het kabinet het boetekleed aantrok. Hij moet natuurlijk ook balanceren, omdat hij niet de indruk wil wekken dat hij de schuld afschuift op anderen. Toch had hij ook meer uit kunnen leggen dat rol van minister-president beperkingen heeft in verhouding tot de bewindslieden op de ministeries. Ik ga er dan ook van uit dat de aangifte tegen Rutte door gedupeerden van de toeslagenaffaire niet zal leiden tot vervolging.