Naam auteur: Alexander van Loon

Laatst belandde ik in een discussie over euthanasie. Aan de ene kant was er een christelijk standpunt tegen euthanasie, en aan de andere kant was er mijn rationele/liberale standpunt voor euthanasie, maar deze post gaat niet over euthanasie. Aan het einde van de discussie werd mij verteld door een toehoorder dat mijn toon in de discussie impliceerde dat ik (de christelijke) religie niet respecteer, terwijl dat wel nodig zou zijn. Ik antwoordde dat die bewering, in de context van de betekenis van het woord “respect” in dat geval, niet waar was.

Maar eigenlijk klopt het wel, op basis van de definitie van ‘respect’ zoals die te vinden is op de website van de Van Dale, heb ik geen respect voor religie. Volgens deze definitie gaat er van respect “eerbied uit hoogachting” uit. Ik acht religie niet hoog en ik heb er geen eerbied voor. In de context waarin het woord gebruikt werd in de discussie had het een betekenis die meer neutraal is, maar volgens de officiele definitie heeft het woord een zeer positieve lading. Wat een vervelend woord is “respect” eigenlijk, het heeft een betekenis die zo ambigu is dat het woord te pas en te onpas word gebruikt, met als gevolg dat het een onduidelijke betekenis heeft gekregen.

Ik heb geen respect voor religie omdat het niet de wetenschappelijke methode volgt. Mensen moeten niet willen geloven, mensen moeten weten. Helaas geeft de wetenschappelijke methode niet een antwoord op alle vragen. Wat gebeurt er wanneer wij sterven? Misschien houden wij wel op te bestaan, en is er geen leven na de dood. Ik kan mij goed voorstellen dat veel mensen dat geen leuk vooruitzicht vinden, misschien hebben zij moeite om te accepteren dat er zo veel is wat wij niet begrijpen. Wellicht is dat de reden dat zoveel religies, niet enkel de Abrahamitische religies, een leven na de dood beloven. Vooral het islamitische idee van het paradijs zal veel mensen erg aantrekkelijk lijken. Ik denk dat mensen willen geloven. Mijn sociologische visie is dat religie een sociale institutie is om menselijk gedrag te sturen, vergelijkbaar met de gedachte van Karl Marx over religie als “opium van het volk“.

Laten wij als voorbeeld eens de religie van het oude Egypte nemen. Het is zeer fascinerend om te lezen, in het kort zou de wereld gecreëerd zijn door de goden uit de donkere wateren der chaos, en zou er een plezierig leven na de dood zijn voor mensen die zich goed hadden gedragen tijdens het sterfelijke leven, kortom deze religie kent de principes van een creatie mythe, een hemel en een hel. Ook leert deze religie dat de farao’s afstammelingen van de goden waren. Deze vorm van religie is een krachtig middel om mensen normen en waarden aan te leren en de farao te gehoorzamen. De abrahamitische religies die vandaag de dag zo populair zijn, hebben ook een functie voor normen en waarden.

Je zou voor gek worden verklaart als je vandaag de dag nog zou geloven in de religie van het oude Egypte. Terecht. Maar dit heeft enkel te maken met het feit dat de religie ‘uit’ is en geen volgelingen meer kent, niet met de inhoud van de religie. Zolang een religie maar volgelingen heeft kan de inhoud van een religie nog zo krankzinnig zijn, maar nemen de volgelingen de religie toch bloedserieus. Lees maar eens wat het geloof van de Mormoonse kerk en Scientology is, ik vind het zeer alarmerend dat mensen die enige vorm van intelligentie hebben dit serieus nemen, zoals bijvoorbeeld Tom Cruise. Veel aanhangers van Abrahamitische religies verwerpen de vele “primitieve” religies wel als onzin, terwijl zij hun eigen religie op hypocriete wijze volstrekt serieus blijven nemen. Waarom zien mensen wel de onzin van veel religies, bijgeloof, het bestaan van sinterklaas of de kerstman, maar niet de religie die zij zelf aanhangen? Mijn visie is, uit eigen ervaring wegens mijn christelijke opvoeding, dat opvoeding een krachtig instrument is voor het voortbestaan van een religie. Nog voordat kinderen in staat zijn om kritisch en rationeel te denken, en zij in een zeer hoge mate vertrouwen op hun opvoeders, worden zij religieus opgevoed. Kinderen worden zo geïndoctrineerd, hen wordt door hun ouders geleerd om het geloof kritiekloos te aanvaarden. Deze beïnvloeding in hun jeugd is erg moeilijk los te laten voor mensen in hun latere leven. Veel religieuze mensen hebben een tunnelvisie ontwikkeld en zijn niet meer in staat om kritisch (genoeg) na te denken over hun religie.

Dat is hun ‘probleem’ en niet het mijne, ik zie het als een probleem en zij niet. Als religie voor hen ‘werkt’ en voor mij niet, prima. Ik ben blij dat ik rationeel kan denken. Wat mij echter wel irriteert is dat bijvoorbeeld sommige christenen wel gelijk fanatiek, bijna met een zekere arrogantie, in de aanval gaan als ik een discussie start over euthanasie als ik zeg dat ik als liberaal meen dat mensen de vrijheid moeten hebben om te kiezen voor euthanasie. Dit soort christenen vergeet dat zij een argument voeren dat in essentie het beroep op autoriteit is, “volgens God is euthanasie verderfelijk”. Het beroep op autoriteit is, zoals je kan lezen op de pagina op Wikipedia waar ik naar linkte, een logische fout en dus een drogreden. Christenen die met dergelijke argumenten komen hebben geen poot om op te staan, de bewijslast ligt bij hen. Als je religieus bent en je mengt je in een discussie, wees dan terughoudend en verklaar dat je een mening hebt gebaseerd op jouw religie, en probeer die mening niet te onderbouwen met argumenten.

Ik accepteer dat er mensen zijn die een religie aanhangen, en ik gun het ze dat zij die vrijheid hebben. Eerlijk is eerlijk, ik verwacht ook niet dat er religieuze mensen zijn die respect hebben voor mijn agnosticisme, ik verwacht enkel dat zij mijn levensbeschouwing accepteren, meer niet. Het is echter ook het religieuze volk dat vaak een gebrek aan acceptatie van andersdenkenden toont. Bijvoorbeeld abortus is vanuit een seculiere visie, net zoals een christelijke visie, als moord te zien en dus ethisch fout. Ik begrijp daarom dat religieuzen abortus afkeuren. Wat ik echter niet begrijp, is waarom zij ook euthanasie afkeuren. Euthanasie is in feite gewenste zelfmoord, in het geval van euthanasie is er geen sprake van het toedelen van schade aan anderen en vanuit een seculiere visie zal euthanasie dus niet als iets slechts worden gezien. Religieuzen doen dat vaak wel. Zij zijn tegen euthanasie, simpelweg omdat een verbod op euthanasie in hun heilige geschrift staat. Zij maken daarbij geen onderscheid tussen mensen die niet hun religie aanhangen en die dat wel doen. In feite willen zij zo de vrijheid beperken beperken van andersdenken, zij willen hen het recht op een volledig individuele keuze ontzeggen; zij accepteren niet dat andersdenkenden geen probleem hebben met euthanasie, en als gevolg daarvan accepteren zij dus ook niet de levensbeschouwing van andersdenkenden.

Laatste vrijdag 4 mei vond de dodenherdenking plaats. Ik verafschuw speciale herdenkingsdagen. Waarom een speciale dag hier voor reserveren, en de rest van het jaar doen alsof er niets aan de hand is? Als je echt belang hecht aan vrijheid heb je daar geen speciale dag nodig om over na te denken. Als je belang hecht aan vrijheid heb je interesse in wat er in de wereld gebeurt. Je leest de krant of kijkt op TV naar het journaal, zo ga je jezelf realiseren dat velen niet in vrijheid leven. Ik denk dat de viering van 4 en 5 mei over ongeveer 25 tot 50 jaar beter gestaakt kan worden, de generatie die direct of indirect de gevolgen van WOII heeft meegemaakt is dan niet meer in leven, en waarschijnlijk heeft de jongere generatie geen boodschap meer aan deze oorlog. In tegenstelling tot wat het Nationaal Comité 4 en 5 mei ons probeert wijs te maken denk ik als liberaal dat vrijheid vanzelfsprekend is, van nature is ieder mens vrij. Vrijheid kan niet gegeven worden, het kan alleen beperkt worden of afgenomen door de staat of door individuen.

Wanneer je nadenkt over de geschiedenis is het eigenlijk zeer eigenaardig dat er wel een herdenking is voor WOII, en niet voor de Tachtigjarige Oorlog (lees zeker ook de Engelse versie van dit artikel, dat is iets uitgebreider). Hoewel WOII natuurlijk een oorlog op een veel grotere schaal was en zich onderscheid door genocide, is de Tachtigjarige Oorlog een belangrijkere gebeurtenis in onze geschiedenis. Echter, deze oorlog roept geen herinneringen op bij het volk van vandaag en bestaat alleen nog maar in onze historie. Met WOII zal waarschijnlijk hetzelfde gebeuren. Opvallend is dat er voor de Tachtigjarige Oorlog nooit een nationale herdenkingsdag nodig was. Zijn wij in deze moderne tijden opeens zo sentimenteel geworden?

Een van de andere problemen die ik heb met de herdenking, is dat deze wel erg selectief is. Op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is te lezen dat dan de “Nederlandse burgers en militairen worden herdacht die zijn omgekomen sinds het uitbreken van van de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties en vredesoperaties waar dan ook ter wereld”. De naar schatting 150.000 Indonesiërs die vermoord zijn door Nederlandse militairen tijdens de politionele acties vormen een zwarte bladzijde in onze geschiedenis die wij niet herdenken. Nederland werd bevrijd in 1945, en in 1947 begon Nederland al weer om Indonesië de vrijheid af te nemen. Blijkbaar had Nederland niets geleerd van WOII, en hadden wij onze vrijheid helemaal niet verdiend.

Er zijn veel mensen die het niet met mij eens zijn en toch graag 4 en 5 mei vieren voor de dodenherdenking en bevrijdingsdag, zij hechten blijkbaar aan deze dagen als symboliek en traditie. Prima wat mij betreft, daar heb ik ‘respect’ voor. Voor andersdenkenden hebben deze mensen echter geen ‘respect’.

Laatste vrijdag 4 mei zette ik de TV aan om Der Untergang te gaan kijken, en tot mijn verbazing zag ik dat Nederland 1, 2 en 3 en RTL 4 en 5 (en wellicht nog meer zenders, bij TMF heerste ook stilte) maar besloten hadden om alle vijf dezelfde beelden uit te zenden over de herdenking. Blijkbaar moest bevrijdingsdag aan iedere TV-kijker opgedrongen worden. Het was verstandiger geweest als er maar één zender was die het uitzond, dan hebben degenen die niet fanatieke herdenkers zijn de keuzevrijheid om iets anders te kijken, stelde ik. Gelijk kreeg ik het verwijt van mijn ouders dat ik onverschillig was. Blijkbaar is het ook normaal om op de vluchtstrook te gaan rijden tijdens de twee minuten stilte. Vervelend als een patiënt zou overlijden omdat de ambulance niet snel genoeg over de vluchtstrook kon rijden. Hoewel ik de twee minuten stilte nog nooit heb meegemaakt terwijl ik mij in de trein bevond, schijnt het dat de treinen dan ook twee minuten stil staan en dat er dan ook verwacht word dat iedereen stil is, terwijl je nota bene van het openbaar vervoer gebruik maakt. Als ik op dat moment in de trein zou zitten zou ik waarschijnlijk met opzet wat gaan praten in mijn mobiele telefoon tijdens de twee minuten stilte, want dit vind ik echt te gek worden. Als je stil wilt zijn zal ik je niet lastigvallen, maar verwacht niet dat iedereen in een openbare ruimte zoals in een trien of in de open lucht ook stil is, “respect” gaat twee kanten op.

Wij spreken nobele woorden over vrijheid, maar wij handelen er niet naar. Niet alleen in 1947 in Indonesië, maar ook in 2007. Westerse bedrijven zoals Yahoo en Google doen zaken in China, zij censureren hun zoekmachines en in enkele gevallen geven zij informatie door aan de Chinese overheid zodat dissidenten met afwijkende meningen achter de tralies worden gegooid. In Darfur vind op grote schaal genocide plaats, al sinds 2003. Veel naties, onder andere de VS, uiten kritiek op Sudan en roepen op om het conflict te stoppen. Jammer dat er zich geen terroristen of WMD’s bevinden in Darfur, anders had er al lang een invasie plaatsgevonden, de oorlog in Afghanistan begon immers al op 7 oktober 2001, praktisch direct na 11 september 2001. Maar ja, het Westen heeft er dus geen belang bij om dit conflict te stoppen. Darfur is enkel iets leuks voor politieke opportunisten, met dreigende taal in de richting van Sudan kan je kiezers aantrekken. De Verenigde Naties staan er bij en kijken er naar, de VN is net zo goed mislukt als de Volkerenbond. Woorden, maar geen daden.

Voor mij is het vieren van onze vrijheid enkel egoïstisch en een farce zolang er op deze wereld nog naties bestaan waar er geen vrijheid is. Ik ben pessimistisch, en dus reëel.